Συνέντευξη στο περιοδικό "Δίφωνο"
Θανάσης Παπακωνσταντίνου - Διονύσης Σαββόπουλος
«Μοιραζόμαστε αυτά που μας αρέσουν»
Τα τραγούδια τους λειτουργούν σαν αλφαβητάρια. Ο ένας (Δ. Σαββόπουλος) κατάφερε να χαρτογραφήσει την πολιτική και την κοινωνική ζωή της χώρας επί τουλάχιστον τρεις δεκαετίες. Ο άλλος (Θ. Παπακωνσταντίνου) έκανε τους κατοίκους, κυρίως των μεγαλουπόλεων, να προστρέξουν στο λεξικό των καθαρών και των αμόλυντων συναισθημάτων, βάζοντάς τους στα χείλη λόγια της φύσης και της λογοτεχνίας… Μουσικά και ο δύο βρέθηκαν με το ένα πόδι στην παράδοση και με το άλλο στον πειραματισμό, ακολουθώντας μόνο το ρεύμα της καρδιάς τους… Η είδηση λοιπόν της συνεργασίας τους πριν από λίγους μήνες μάλλον υπαγόταν στους νόμους της φυσικής νομοτέλειας, η οποία επαληθεύτηκε και από τις κοινές τους εμφανίσεις που απλώς έσκισαν! Έτσι, εδώ και λίγες βδομάδες κυκλοφορεί πλέον ο κοινός μουσικός τους οβολός, ο δίσκος Ο Σαμάνος, στον οποίο ο Διονύσης Σαββόπουλος είναι ο βασικός ερμηνευτής δώδεκα νέων τραγουδιών(στίχοι- μουσική) του Θανάση Παπακωνσταντίνου. Ένας δίσκος που φωνάζει Λιμπερτά από την πρώτη του κιόλας ακρόαση. Και ακολουθούν πολλές…
Συνέντευξη: Σπύρος Αραβάνης
Ας ξεκινήσουμε από την προθέρμανση του δίσκου, τα λάιβ πριν από την κυκλοφορία του. Πόσο λειτούργησε η παλιά συνταγή της δοκιμασίας των τραγουδιών στο κοινό πριν από την ηχογράφηση;
ΔΣ: Λειτούργησε! Αλλάζει κανείς μια λέξη, κουρδίζει καλύτερα το ρυθμό, φαντάζεται μια τρομπέτα και την προσθέτει μετά στην ηχογράφηση. Κυρίως όμως λειτούργησε στο να μάθουμε και εμείς οι ίδιοι τα τραγούδια. Να ξεψαρώσουμε μπροστά στο θηρίο.
ΘΠ: Αναμφίβολα μας βοήθησε αυτή η διαδικασία, τόσο στην τελική επιλογή των τραγουδιών όσο και στον τρόπο με τον οποίο έπρεπε να τα προσεγγίσουμε, Διαπίστωσα όμως ,για άλλη μια φορά, ότι οι πιο πολλοί θέλουν να ακούν αυτά που ήδη ξέρουν. Ένιωθα, την ώρα που παίζονταν τα νέα ακυκλοφόρητα τραγούδια, πως χανόταν το ενδιαφέρον από ένα μεγάλο μέρος των ακροατών, γι' αυτό και αναγκαστήκαμε να μειώσουμε τον αριθμό τους.
Ιστορία γράφουν οι παρέες -στη δική σας όμως περίπτωση μάλλον η μουσική προϊστορία του καθενός έφτιαξε την παρέα. Πόσο κοντά ή μακριά βρεθήκατε από την εικόνα που είχε σχηματίσει ο ένας για τον άλλον μέσα από τα τραγούδια του;
ΔΣ: Και πριν από την συνεργασία και έπειτα από αυτή ,με τον Θανάση είμαστε κοντά και μακριά ταυτοχρόνως. Κάθε τραγουδοποιός βλέπει τα πράγματα με έναν δικό του τρόπο και δεν πρέπει να το αλλάξει αυτό. Είμαστε νησιά. Κολυμπώντας επικοινωνούμε. Ο Θανάσης -καημό το έχω- ρέπει ενίοτε στο φλου αρτιστίκ. Εγώ πάλι προτιμώ κάτι πιο κλασικό. Αλλά, ας είναι διαφορετικές οι απόψεις μας κι ας είναι κοντά οι καρδιές μας.
ΘΠ: Ποτέ δεν πέφτω στην παγίδα να σχηματίσω άποψη για έναν δημιουργό, μέσα από το έργο του. Κι αυτό επειδή γνωρίζω από τον εαυτό μου ότι τη στιγμή της δημιουργίας γίνομαι κάτι άλλο που με ξεπερνά. Δεν μπορείς να προσεγγίσεις το απόλυτο με τα πασουμάκια της καθημερινότητας. Έτσι, όποια εικόνα είχα σχηματίσει για τον Διονύση, ήταν μέσα από τις συνεντεύξεις του αλλά και από όσα άκουγα από τους άλλου. Τώρα που έχουμε γνωριστεί αρκετά, έχω επαναπροσδιορίσει τη γνώμη μου, αλλά δεν πρόκειται να τη μοιραστώ μαζί σας. Δεν μου αρέσει να αρέσει να προσφέρω τα εσωτερικά μου τοπία στα μέσα. Θα αναφέρω μόνο την εντύπωση που μου έκανε ο Διονύσης ως μουσικός: ότι είναι συνεχώς σε εγρήγορση και πολύ εύστοχος στις παρατηρήσεις του, με μοναδικό ίσως, ας το πούμε, μειονέκτημα -πιθανόν λόγω έλλειψης χρόνου- ότι δεν έχει τόσο πολύ σύγχρονα ακούσματα, στα οποία όμως στέκει με πολύ ενδιαφέρον όταν του τα προτείνει κάποιος, μέσα από την γνωστή διαδικασία να μοιραζόμαστε αυτά που μας αρέσουν.
Κύριε Παπακωνσταντίνου, τα τραγούδια προϋπήρχαν του ερμηνευτή τους. Πως αποφασίστηκε η συνεργασία με τον κύριο Σαββόπουλο; Γνωρίζετε ότι υπήρξαν ορισμένες αντιδράσεις από μια μερίδα του κοινού σας όταν ανακοινώθηκε αυτή η συνεργασία;
ΘΠ: Το έχω ξαναπεί. Θεωρώ τον Διονύση εξαιρετικό ερμηνευτή και πάντα θέλω το καλύτερο για τα τραγούδια μου. Ύστερα, είναι και το παιχνίδι όλη αυτή η ιστορία με τη μουσική. Έτσι το βλέπω. Μου 'ρχονται διάφορες κουφές ιδέες, που φαίνονται απραγματοποίητες και λέω γιατί όχι; Κάπως έτσι συνεργάστηκα και με τους Ashkhabad από το Τουρκμενιστάν. Ως προς τις αντιδράσεις, ναι, το ήξερα από πριν. Νομίζω μάλιστα πως χονδρικά το 30% αυτών που με άκουγαν δεν ήρθαν στις παραστάσεις. Το ζήτημα όμως δεν είναι καλλιτεχνικό, αλλά ιδεολογικό, όπως έρχονται και μου λένε. Εγώ δεν το βλέπω έτσι. Μόνο το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα θα δικαιώσει αυτή τη συνεργασία, και μάλιστα σε βάθος χρόνου. Επίσης εδώ υπάρχει μια αντίφαση: μέρος αυτών που με ακούν, πέρα από τα τραγούδια μου, γουστάρουν που έχω μια ανεξάρτητη στάση απέναντι στα πράγματα. Όταν λοιπόν με θεωρούν ατίθασο και αυτό γουστάρουν από εμένα, δεν μπορούν από την άλλη να με γειώσουν, καθώς ατίθασος σημαίνει να είσαι έτσι προς όλες τις κατευθύνσεις.
Εσάς κύριε Σαββόπουλε, τι είναι αυτό που σας άγγιξε και θελήσατε να αναλάβετε, για πρώτη φορά στην ιστορία σας, το ρόλο του ερμηνευτή σε ολόκληρο δίσκο; Αισθάνεστε ότι αποτελεί, θα λέγαμε, συνέχεια του Μπάλλου;
ΔΣ: Πράγματι, να πω μια ντουζίνα μονοκοπανιά δεν μου έχει ξανατύχει, αλλά δεν μου το είχε ζητήσει και κανένας. Όσες φορές τραγούδησα τραγούδια άλλων, το έκανα ως συμμετοχή. Τα τραγούδια του Θανάση είναι ωραία, δεν γράφονται με συνταγή, είναι ατόφια, πράγμα σπάνιο στην εποχή μας. Έχουν κι αυτό το υπερβατικό στοιχείο που έδωσα τη δεκαετία του '70 στον Μπάλλο και στο Βρώμικο Ψωμί. Τότε που ο Θανάσης θα ήταν δώδεκα χρονών. Από εκεί το έχει δει; Από αλλού; Δεν έχει σημασία. Κανείς καλλιτέχνης δεν είναι η συνέχεια αλλουνού. Σημασία έχει το τραγούδι να βγαίνει από μέσα σου. Τον ευχαριστώ που με έκανε συμμέτοχο. Θα ήθελα να τονίσω εδώ την σημαντική συμβολή όλων των μουσικών στην ενορχήστρωση και κυρίως να αναφέρω τη Βάσω Δημητρίου. Έξοχη.
Του Θεού η χάρη να μας φυλάει απ' τα σουξέ, ένας άλλος γνωστός στίχος του κυρίου Σαββόπουλου. Μήπως όμως πια επιβάλλεται να υπάρξει ξανά ένα σουξέ καλού τραγουδιού, ώστε να δωθεί μια ανάσα; Πόσο εύκολα επιτυγχάνεται αυτό, πιστεύετε, χωρίς τη διαφημιστική καμπάνια, τις χορηγίες και τα ringtones, τα κόλπα δηλαδή των εμπορικών καλλιτεχνών;
ΘΠ: Ας ξεκινήσουμε από την ετυμολογία της λέξης σουξέ. Κατά την προσωπική μου γνώμη, προέρχεται από την σύμπτυξη της φράσης: σου 'φεξε, με την απαλοιφή το «φε». Και αναφέρεται κατά κύριο λόγο σε απροσδόκητη οικονομική επιτυχία. Επομένως, η ύπαρξη ενός σουξέ-ακόμα και καλού τραγουδιού-στο μόνο που μπορεί να δώσει ανάσα στην τσέπη του δημιουργού και της εταιρείας. Παλαιότερα ήταν πιο εύκολο ένα καλό τραγούδι να γίνει λαϊκή επιτυχία, επειδή ο κόσμος ήταν πιο αθώος, με μεγαλύτερη κοινωνικότητα, ενώ τα κόλπα ήταν λιγότερα. Σήμερα είναι πιο δύσκολα τα πράγματα, υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου η -στόμα με στόμα- διαδικασία ή εκείνη του διαδικτύου αμφισβητεί την παντοδυναμία των διαφημιστών και της τηλεόρασης.
ΔΣ: Πώς να τα επιβάλλουμε; Θα ήταν θεμιτό και εύκολο να κάνω μια παραλλαγή της Συννεφούλας ή του Καραγκιόζη, παραδείγματος χάριν, να ακολουθήσω την συνταγή της επιτυχίας. Ο λόγος που δεν το έκανα ποτέ είναι πως κάθε φορά η εκφραστική μου επιταγή με παρέσυρε να μιλήσω εκείνη τη στιγμή γι' αυτό που αισθανόμουν. Ξεχνούσα καριέρα και επιτυχίες. Αλλιώς και τα σουξέ μ' αρέσουν και το publicity. Πάντως, η εποχή έχει αλλάξει. Όταν κάποιος έχει να πει κάτι, δεν το απευθύνει στον κόσμος, γιατί ο κόσμος έχει γίνει ένας πολτός. Το απευθύνει σε κύκλους, σε ομάδες, σε στέκια, σε πυρήνες που υπάρχουν παντού, με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα δημιουργηθούν σε αυτές τις ομάδες δίαυλοι επικοινωνίας και θα προέλθει κάτι αλλά δεν ξέρω πότε.
Η πιο πρόσφατη, ας πούμε, αναταραχή στο χώρο του τραγουδιού ξέσπασε σε ορισμένες -όχι και τόσο σημαντικές κατά τη γνώμη μου- δηλώσεις της λαϊκής τραγουδίστριας Πέγκυς Ζήνα, και όχι από δηλώσεις του τάδε ή του δείνα ποιοτικού καλλιτέχνη. Είναι υγιές σύμπτωμα αυτό; Γενικότερα, η σιωπή των πνευματικών ανθρώπων είναι επιλογή τελικά, πιστεύετε, ή ανημπορία;
ΘΠ: Για ποια αναταραχή μιλάμε ακριβώς; Δεν κατέχω, αν και νομίζω ότι είναι στο πλαίσιο της μαλακίας που δέρνει τα καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης, στην προσπάθειά τους να ικανοποιήσουν τους κλειδαροτρυπάκηδες (που οι ίδιοι δημιούργησαν). Κι επίσης, δεν πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες-σκέτο, γιατί οι ποιοτικοί καλλιτέχνες είναι πλεονασμός- είναι ντε και καλά πνευματικοί άνθρωποι που έχουν κάτι σημαντικό να πουν, πέρα απ' όσα λέει το έργο τους. Οι πραγματικά πνευματικοί άνθρωποι όσο ανεβαίνουν στην κλίμακα της πνευματικότητας τόσο πιο μοναχικοί γίνονται. Στην προσπάθεια τους να διαχειριστούν την παγωνιά της ύπαρξης γίνονται -αν δεν τους κατακλύσει η αγάπη- ενός είδος χιονανθρώπου. Επίσης, γιατί εγώ που κάνω δύο τραγουδάκια έχω γνώση για το κοινωνικό γίγνεσθαι και δεν έχει, ας πούμε, ένας νοσοκόμος που βλέπει καθημερινά αυτό που γίνεται στα νοσοκομεία; Πιστεύω, δηλαδή, πως στη σύγχρονη κοινωνία τουλάχιστον αποδίδεται περισσότερη αξία στον καλλιτέχνη από ότι αυτός έχει.
ΔΣ: Ο κόσμος γενικά έχει παραξενέψει. Δεν μιλάμε και ακούς: «Γιατί σωπαίνουν οι διανοούμενοι;». Μιλάμε και λένε: «Τι θέλει πάλι αυτός κι ανακατεύεται;». Σίγουρα δεν είναι υποχρεωμένος ο καλλιτέχνης να μιλάει. Αλλά εγώ προσωπικά δεν έκρυψα ποτέ τα λόγια μου, διότι έτσι μεγαλώσαμε τότε και μου 'μεινε.
Κύριε Παπακων/νου, εμμένετε, από τη μεριά, ευλαβικά στην όσο το δυνατόν λιγότερη προβολή της εικόνας σας, Από την άλλη, και τραγουδάτε στους δίσκους και εμφανίζεστε ζωντανά στη σκηνή και κυρίως τα τελευταία χρόνια έχουν πληθύνει οι συνεντεύξεις σας, ενώ, το αποκορύφωμα όλων, τα καινούρια σας τραγούδια τυγχάνουν της ερμηνείας ενός από τους πιο αναγνωρίσιμους Έλληνες. Ως πότε θα κρύβεστε απ' τον περιπτερά της γειτονιάς σας; Μοιάζετε να θέλετε να είστε ένα κοινό μυστικό. Γιατί;
ΘΠ: Η προσπάθεια να επιβιώσετε στην Αθήνα -κυρίως- έχει οδηγήσει σε παρενέργειες. Μια από αυτές είναι ότι νομίζετε πως όλα γίνονται στο πλαίσιο του πλασαρίσματος μιας εικόνας, του μάρκετινγκ, έστω και του εναλλακτικού, του αντισυμβατικού. Κι όμως το ζήτημα είναι πιο απλό: όσο πιο άγνωστος είναι κανείς τόσο πιο ελεύθερος. Και εγώ θέλω να είμαι ελεύθερος. Έχω αποκτήσεις μια κάποια αναγνωρισιμότητα -αναγκαστικά, από τη στιγμή που αποφάσισα να παρουσιάσω στον κόσμο τα τραγούδια μου- αλλά, από τη στιγμή που δεν εμφανίζομαι στην τηλεόραση, περιφρουρώ σε μεγάλο βαθμό την ιδιωτικότητά μου. Και -προς μεγάλη απορία κάποιων- υπάρχω ως δημιουργός, χωρίς να γλείφω κανένα από τα επηρμένα ζωντόβολα που κατά βάση διαχειρίζονται αυτό το μέσο. Η τηλεόραση γενικά πιστεύω πως είναι ένα μέσο που, από τη φύση του, είναι αντιδραστικό. Είναι λόγος χωρίς αντίλογο, είναι εικόνα που παραπλανά. Ο άνθρωπος νομίζει πως αυτό που βλέπει είναι οπωσδήποτε η πραγματικότητα.
Η μοίρα λένε της πρωτοπορίας είναι να γίνει κατεστημένο. Ο κύριος Σαββόπουλος τα «κατάφερε» εδώ και χρόνια εσείς, κύριε Παπακωνσταντίνου, αν κρίνω από το πρόγραμμα των τραγουδιών των νέων συγκροτημάτων, από τους δίσκους νέων παιδιών αλλά και τι παίζετε στις παρέες φίλων, οδεύετε προς τα κει ολοταχώς. Σας αγχώνει αυτή η ευθύνη; Σας ενοχλεί;
ΘΠ: Δε νιώθω ότι κάνω κάτι πρωτοποριακό. Αν το έλεγα, θα 'πρεπε να με πλακώσουν στις πρωτοποριακές φάπες. Μάλλον θέλεις να πεις ότι αυτά που κάνω αποτελούν ένα κλειστό πρωτοποριακό σύμπαν που αρχίζει να γίνεται πιο οικείο. Φυσικά και δεν με ενοχλεί αυτό. Μου δίνει χαρά και δύναμη για να παραμείνω εντελώς ανεύθυνος. Γιατί χρειάζεται δύναμη για να παραμείνεις ανεύθυνος στη δημιουργία. Πρέπει να τιθασεύσεις τον εγωισμό σου. Όσο πιο εγωιστής είναι ένας δημιουργός τόσο πιο υπεύθυνος νιώθει και τόσο πιο μαντάρα τα κάνει.
Επίσης πειραματίζεστε αρκετά με τα τραγούδια σας, μέχρι σημείου θα έλεγα παρεξηγήσεως. Ποια είναι τα όρια ανάμεσα στον πειραματισμό με καλλιτεχνικό ζητούμενο και στον πειραματισμό από προσωπική ανάγκη;
ΘΠ: Δεν καταλαβαίνω αυτό το περί παρεξηγήσεως. Είναι σεξουαλικό υπονοούμενο δηλαδή ότι τα έχω γαμήσει; Ή κριτική ότι είναι δήθεν το αποτέλεσμα;
Αισθάνεστε, για παράδειγμα, ότι είχε λόγο ύπαρξης ο δίσκος Η βροχή Από Κάτω ή άλλα «περίεργα» τραγούδια και ήχοι σε άλλους σας δίσκους;
ΘΠ: Σε βεβαίωνω πως είμαι το ίδιο αυθεντικός στη Βροχή Από Κάτω όσο και στις άλλες δουλειές που έχω κάνει. Με τον συγκεκριμένο δίσκο έχει δημιουργηθεί και μια στρέβλωση. Θεωρείται πειραματικός -ενώ δεν είναι- μόνο και μόνο επειδή έχω καταχωριστεί από τους πολλούς ως έντεχνος τραγουδοποιός. Τώρα που το σκέφτομαι, μπορεί και να κάνω κομμάτια σαν αυτό με τις σκατόμυγες(οι μύγες βαλσαμώνονται με βαλς από τον Διάφανο) από την αντίδραση σ' αυτή την καταχώριση.
Μήπως όμως έχουμε ανάγκη ξανά το παραδοσιακής φόρμας τραγούδι κι όχι την αποδόμησή του;
ΘΠ: Η προσωπική ανάγκη οδηγεί στην τέχνη. Το καλλιτεχνικό ζητούμενο, που ανέφερες προηγουμένως, είναι μια λογοκρατούμενη περιπέτεια των θεωρητικών της τέχνης, κυρίως. Είναι και ένας δρόμος για την δημιουργία εμένα δεν μου ταιριάζει. Επειδή, σε μεγάλο βαθμό, λειτουργώ παρορμητικά, δεν έχω αίσθηση των κινδύνων και είμαι ασεβής προς τους κανόνες της μουσικής τέχνης αλλά και της στιχουργίας. Και παρότι γράφω πολύ τυπικά τραγούδια, η μόνη φόρμα, επί της οποίας δεν θα ασελγήσω, είναι αυτή που βάζουμε στο φούρνο για να ψηθεί το κέικ.
Δρόμοι που στρίβουν, δρόμοι που κρύβουν, δρόμοι που γέμισαν σκιές τραγουδάτε, κύριε Σαββόπουλε, στο δίσκο και πιθανόν να δώσετε τροφή σε ορισμένους επικριτές του δρόμου σας. Έχετε μετανιώσει για κάποιες στροφές-επιλογές σας; Θα αναλαμβάνατε το θάρρος και το κόστος κάποτε να τις ομολογήσετε δημόσια;
ΔΣ: Και το κόστος ανέλαβα και το θάρρος δεν μου έλειψε εντελώς. Λαχταρούσα πάντα μια μεγάλη αλλαγή. Αυτό με έφερε στην Αριστερά ή στην Ελλάδα, στο ροκ, στην ποίηση ή στον Θεό. Έχουμε μέσα μας πολλούς εαυτούς και είναι υποχρέωση του καλλιτέχνη να τους εκφράσει και να φτιάξει μια σύνθεση. Δεν είναι εύκολο και πολύ συχνά πέφτει σε αδεξιότητες. Αλλά, όχι, δεν έχω κάνει λάθη, για τον απλούστατο λόγο ότι πάντα ήμουν έτοιμος να αλλάξω.
Πάντως προσωπικά πια με ενοχλεί να συνδυάζεται, τα τελευταία χρόνια, συνέχεια το όνομα Σαββόπουλος με εκείνη τη συναυλία σας στην οποία πήρε μέρος η Καλομοίρα…
ΔΣ: Αυτό δεν είναι τίποτε. Και τι δεν άκουσαν ο Χατζιδάκις ή ο Θεοδωράκης. Τον Τσιτσάνη τον είπαν κλέφτη. Ο Αττίκ αυτοκτόνησε έπειτα από δημόσιο χαστούκι. Είναι που είναι περιθωριακή γλώσσα τα ελληνικά, τραγουδάς και σε ένα ιδιόμορφο μουσικοποιητικό ιδίωμα, φτύνεις αίμα επί δεκαετίες να φτιάξεις κάτι και στο τέλος προσβολές και συκοφαντίες από διάφορους τενεκέδες που προσποιούνται τους δημοσιογράφους. Σε γερνάνε πριν της ώρας σου.
Στη σύνταξη όμως, από πλευράς δημιουργίας νέων τραγουδιών, βγήκατε με εθελούσια θα έλεγα, έξοδο πριν από σχεδόν μια δεκαετία, στα 55 μόλις σας χρόνια. Δεν νιώθετε την ανάγκη να ξαναγράψετε;
ΔΣ: Δεν είναι πως δεν έχω έμπνευση. Είναι που τη σταματάω. Δεν θέλω να γράψω, όχι τραγούδι, αλλά ούτε γράμμα. Η ίδια η πράξη της γραφής με απωθεί. Αν ήμουν επαγγελματίας θα έπρεπε να πάω στον ψυχίατρο. Είμαι όμως καλλιτέχνης και πιθανόν η σιωπή μου να έχει κάποια σημασία που για μένα τουλάχιστον είναι ενδιαφέρουσα όσο και η μουσική μου.
Θα θέλατε να αναλάβετε ξανά μια εκπομπή, όπως τη Ζήτω το ελληνικό τραγούδι; Πιστεύετε ότι είναι μια κάποια λύσις, για το τραγούδι γενικά;
ΔΣ: Για ποιον να μιλήσω; Για τον Νίνο ή την Πέγκυ; Να αρχίσω κι εγώ αφιερώματα στα παλιά μεγαλεία;
Να προβάλλονται οι σημερινοί εκπρόσωποι του καλού τραγουδιού, όπως ο κύριος Παπακωνσταντίνου.
ΔΣ: Μα αυτοί δεν θέλουν την τηλεόραση. Είναι ο καθένας κι ο κήπος του. Σαν τον Τσίπρα, σαν την Παπαρήγα. Διακρίνω μια φιλάρεσκη μοναξιά εδώ.
Για να έρθουμε όμως και λίγο στα χωράφια της πολιτικής. Θανάσιμη μοναξιά του Αλέξη… Τσίπρα και γενικότερα της Αριστεράς, με βάση τις δημοσκοπήσεις, δεν διακρίνεται πια. Ποιες είναι οι σκέψεις σας, κύριε Σαββόπουλε, από αυτά τα πρώτα δείγματα;
ΔΣ: Ο Τσίπρας μου αρέσει. Αλλά από τα πέντε κόμματα, τα τρία δηλώνουν ξεκάθαρα ότι δεν θέλουν να έχουν καμία εξουσία και δεν δέχονται να συνεργαστούν ούτε καν σε δημοτικό επίπεδο. Άρα τι απομένει; Δύο κόμματα, εκ των οποιών το ΠΑΣΟΚ πάει να ταμπουρωθεί και να μοιάσει στα άλλα τρία. Αγαπώ πολύ τον Γ. Παπανδρέου και θέλω να πετύχει υπέρβαση, να πετύχει συνεργασία. Αλλιώς βαλτώσαμε.
Ποιοι είναι οι σύγχρονοι, θα λέγαμε, Σαμάνος και Ραμόν-Τσε Γκεβάρα; Με άλλα λόγια, πως ορίζεται ο σημερινός επαναστάτης στην ελληνική κοινωνία;
ΘΠ: Είναι ο καθείς που μάχεται για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια είτε είναι δημόσιος υπάλληλος που δεν τα παίρνει είτε μετανάστης που δεν φοβάται να καταγγείλει τον ξυλοδαρμό του είτε παπάς που μοιράζει τα ιμάτια του είτε αντιεξουσιαστής που διαδηλώνει για τις φυλακές (και πολλά άλλα είτε).
ΔΣ: Ο επαναστάτης σήμερα είναι ο αυτοσεβασμός. «Χάθηκαν οι αξίες» μας κοπανάνε νύχτα μέρα. Μα χάθηκαν γιατί λείπει ο αυτοσεβασμός. Στηριζόμαστε στη γνώμη των άλλων και ποτέ στον βαθύτερο εαυτό μας. Κάνουμε τα πάντα, προκειμένου οι άλλοι να μας θεωρήσουν επιτυχημένους.
Επιστρέφω στην συνεργασία. Ποιο θα είναι το μέλλον της;
ΘΠ: Θα εμφανιστούμε μαζί σε συναυλίες το καλοκαίρι σε διάφορες περιοχές τις χώρας. Από κει και πέρα ο καθένας θα συνεχίσει το δύσβατο δρόμο.
Και ποια είναι τα σχέδια του προσωπικού σας δρόμου;
ΘΠ: Δισκογραφικά, να 'μαστε καλά πρώτα, έχω σε εκκρεμότητα μια συνεργασία με τον Γιάννη Χαρούλη.
ΔΣ: Ευτυχώς για μένα, το μέλλον είναι άγνωστο.
Τι θα ευχόσασταν σε αυτό;
ΔΣ: Να γίνει μουσικός ο εγγονός μου, ο Διονυσάκης. Τον πήγα σε ένα αφιέρωμα που μου είχαν κάνει στο Αρσάκειο, όπου έπαιζαν οι ίδιοι οι μαθητές τραγούδια μου. Έλεγαν λοιπον «Ο Διονύσης Σαββόπουλος το ένα, ο Διονύσης Σαββόπουλος το άλλο», οπότε γυρίζει το παιδί και μου λέει: «Παππού, για μένα λένε;». «Ναι, Διονυσάκη μου, για σένα. Είδες τι καλός που είναι ο κόσμος;».