Βρείτε εδώ αναφορές σε ουράνια σώματα που συναντάμε συχνά-πυκνά στους στίχους του Θανάση Παπακωνσταντίνου και αγνοούμε τη σημασία τους.
Οι λέξεις είναι χωρισμένες αλφαβητικά και αποκτάτε πρόσβαση σε αυτές επιλέγοντας την ανάλογη καρτέλα κάθε φορά.
Ελληνικό αλφάβητο
Αλτάιρ: Το άστρο Αλτάιρ είναι το λαμπρότερο στον αστερισμό του Αετού. Περιστρέφεται τόσο γρήγορα ώστε έχει σχήμα αυγού.
«Ανάμεσα στο Βέγα, τον Ντενέμπ και τον Αλτάιρ»
(Νυχτέρι από το δίσκο Στην Ανδρομέδα και στη γη)
Ανδρομέδα: Τα άστρα του φθινοπώρου σημαδεύονται από ένα μεγάλο αστρικό τετράγωνο. Είναι το τετράπλευρο σώμα του Πήγασου, του φτερωτού αλόγου του ήρωα Βελερεφόντη. Στην άκρη του ξεκινάει ένα μακρύ λεπτό τρίγωνο άστρων που σχηματίζει το αλυσοδεμένο σώμα της πριγκίπισσας Ανδρομέδας.
Αντικρίζοντας τον φθινοπωρινό ουρανό του βορείου ημισφαιρίου, προς την κατεύθυνση του νότου, διακρίνουμε και το πιο απόμακρο αντικείμενο που μπορούμε να δούμε με γυμνό μάτι. Είναι ο μεγάλος γαλαξίας της Ανδρομέδας, επειδή βρίσκεται προς την κατεύθυνση του ομώνυμου αστερισμού. Ο γαλαξίας αυτός είναι ένας μεγάλος σπειροειδής που περιλαμβάνει 300 δισεκατομμύρια άστρα σαν τον Ήλιο μας, μαζί με μικρότερους γαλαξίες-δορυφόρους. Το φως από τον γαλαξία αυτόν χρειάζεται πάνω από δύο εκατομμύρια χρόνια για να φτάσει μέχρις εμάς.
(Ανδρομέδα από το δίσκο Στην Ανδρομέδα και στη γη)
Αποσπερίτης: Ο πλανήτης Αφροδίτη, ο Έσπερος. Το λαμπρότερο ουράνιο σώμα μετά τον Ήλιο και την Σελήνη. Είναι ορατή κατά το λυκαυγές σαν το πρωινό αστέρι (Αυγερινός) και κατά το λυκόφως σαν το βραδινό (Αποσπερίτης).
(Αποσπερίτης από το δίσκο Της αγάπης γερακάρης)
Βέγας: Το λαμπρό αστέρι του αστερισμού της Λύρας. Το άστρο Βέγας περιβάλλεται από έναν δίσκο υλικών και μάλλον πρόκειται για τα πρώτα στάδια της δημιουργίας ενός νέου πλανητικού συστήματος.
«Ανάμεσα στο Βέγα, τον Ντενέμπ και τον Αλτάιρ»
(Νυχτέρι από το δίσκο Στην Ανδρομέδα και στη γη)
Βερενίκης Κόμη ή Πλόκαμος: Αστερισμός του Β. ημισφαιρίου μεταξύ των αστερισμών Βοώτου και Λέοντος. Αποτελείται από είκοσι αστέρια.
Η Βερενίκη ήταν βασίλισσα της Αιγύπτου (3ος αι. π.Χ.) και τη σπάνια ομορφιά της τη χρωστούσε εκτός των άλλων και στα μακριά μαλλιά της. Όταν ο άντρας της Πτολεμαίος Γ' εκστράτευσε στην Ασία, η Βερενίκη έκοψε τα μαλλιά της και τα πρόσφερε θυσία στη θεά Αφροδίτη, παρακαλώντας την να γυρίσει σώος ο άνδρας της. Η θεά ευχαριστημένη έκανε αστέρι την κόμη της.
«Πηγαίνω μεσοπέλαγα με τα άλμπουρα της νίκης, για να χτενίσω τα λυτά μαλλιά της Βερενίκης».
(Η τράτα από το δίσκο Στην Ανδρομέδα και στη γη)
Μαγγελάνος: Στο νότιο ημισφαίριο μπορούμε να διακρίνουμε δύο γαλαξίες χωρίς την βοήθεια τηλεσκοπίου. Είναι τα επονομαζόμενα Νέφη του Μαγγελάνου: το Μικρό και το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, νότια από τον αστερισμό της Αργώς. Οι γαλαξίες αυτοί έχουν κυριολεκτικά παραμορφωθεί από τις βαρυτικές αλληλεπιδράσεις τις δικές τους και του Γαλαξία μας. Παρόλο που τα Νέφη του Μαγγελάνου είναι πολύ μικρότερα από τον δικό μας Γαλαξία, περιλαμβάνουν μερικά από τα πιο θεαματικά αντικείμενα στον ουρανό. Στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου κατοικεί το μεγαλύτερο φωτεινό νεφέλωμα που έχουμε βρει σ' οποιονδήποτε γαλαξία του Σύμπαντος. Λόγω του σχήματος του το έχουμε ονομάσει Νεφέλωμα Ταραντούλα, γιατί με λίγη φαντασία μοιάζει αρκετά με την αράχνη της οποίας φέρει το όνομα. Μια σουπερνόβα έκρηξη εμφανίστηκε τον Ιανουάριο του 1987 στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, που φαίνεται στο νότιο ημισφαίριο.
«Στου Μαγγελάνου τις φωτιές»
(Άτμαν από το δίσκο Βραχνός Προφήτης)
Μ81: Ο γαλαξίας Μ81 βρίσκεται σε απόσταση 12 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη στην κατεύθυνση του αστερισμού της Μεγάλης Άρκτου. Έχει μια γιγάντια μαύρη τρύπα στο εσωτερικό του. Φωτογραφίες που τραβήχτηκαν δείχνουν «ζωντανά» αστρικά «βρεφοκομεία» διασκορπισμένα σε διάφορα σημεία του Η σημερινή του μορφή είναι αποτέλεσμα σύγκρουσης με κάποιο γειτονικό γαλαξία πριν από 10 εκατομμύρια έτη. Το γεγονός αυτό εξηγεί τους ταχύτατους ρυθμούς σχηματισμού νέων άστρων. Ο γαλαξίας Μ81 περιέχει πολλά άστρα με σύντομη διάρκεια ζωής τα οποία μπορούν να μελετηθούν καλύτερα σε υπεριώδη μήκη κύματος.
(Μ81 από το δίσκο Βραχνός Προφήτης)
Ντένεμπ: Το λαμπρό άστρο του αστερισμού του Κύκνου. Το άστρο Ντένεμπ σημαδεύει την ουρά του αστερισμού, ενώ τα πιο αμυδρά του άστρα σχηματίζουν τα απλωμένα του φτερά και το μακρόστενο λαιμό του σε μία μορφή που μοιάζει με σταυρό και γι' αυτό ονομάζεται σήμερα Βόρειος Σταυρός.
Τον Αύγουστο μάλιστα, χωρίς φεγγάρι, ο Ντένεμπ στον Κύκνο, ο Βέγας στη Λύρα και ο Αλτάιρ στον Αετό, σχηματίζουν ένα τεράστιο «καλοκαιρινό τρίγωνο».
«Ανάμεσα στο Βέγα, τον Ντενέμπ και τον Αλτάιρ»
(Νυχτέρι από το δίσκο Στην Ανδρομέδα και στη γη)
Πάλσαρ: Τα πάλσαρ είναι μικρού μεγέθους και μεγάλης πυκνότητας περιστρεφόμενοι αστέρες, οι οποίοι αποτελούν τα απομεινάρια αστρικών εκρήξεων και ακτινοβολούν στο Διάστημα, με περιοδικό τρόπο. Ακόμη πυκνότεροι τέτοιοι αστέρες μπορούν να γίνουν τελικά μαύρες τρύπες.
«όπου αναβοσβήνει σα θλιμμένο πάλσαρ»
(Όταν τραγουδάω από το δίσκο Της αγάπης γερακάρης)
Πούλια: Στην πλάτη του αστερισμού του Ταύρου βρίσκεται ένα ανοιχτό σμήνος άστρων, οι Πλειάδες, που ο λαός μας ονομάζει Πούλια. Στην πραγματικότητα ένα μεγάλο τηλεσκόπιο μας αποκαλύπτει ότι οι Πλειάδες είναι περισσότερες από 7, αφού μπορούμε να διακρίνουμε 250 περίπου γαλαζωπά, νέα και υπέρθερμα άστρα να κολυμπάνε στην αστρόσκονη που τα γέννησε. Ένα υπέροχο ανοιχτό αστρικό σμήνος που γεννήθηκε μόλις μερικές χιλιάδες χρόνια πριν.
«παρακαλάς την πούλια να ψήσει ένα καφέ»
(Η παραβολή του ασώτου από το δίσκο Της αγάπης γερακάρης)
Κομήτης Χάλεϋ: Ο πιο ονομαστός κομήτης είναι ο κομήτης του Χάλεϋ, γνωστός από το 240 π.Χ., ο οποίος αναστάτωσε τη Γη το 1910 όταν πέρασε πολύ κοντά της. Το 1986, όταν ξαναπέρασε κοντά από την Γη, εξερευνήθηκε από διαστημόπλοια που εκτοξεύθηκαν γι' αυτό το σκοπό.
(Ο κομήτης του Χάλεϋ από το δίσκο Αγία Νοσταλγία)
