Συνέντευξη στο περιοδικό "Δίφωνο"
Αναπολώντας μια συνεργασία…
Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου μιλά για τον "Μαύρο Γάτο" και τη συνεργασία του με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου
"Οι ηθικές αξίες μία προς μία ελαττούνται στην εποχή μας και αποδεκατίζονται, λένε οι σοφιστές και οι φιλόσοφοι της εποχής, οι εν πολλοίς καιροσκοπούντες. Όμως οι ηθικές αξίες δεν χάνονται σήμερα. Οι ηθικές αξίες άρχισαν να χάνονται από τη στιγμή ακριβώς που σχηματίσαμε την έννοια ηθική αξία." Το απόσπασμα αυτό είναι από τον πρόλογο του βιβλίου Η Αναρχία του Π. Κροπότκιν και έχει άμεση σχέση με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου και τα κίνητρα της εποχής, που έγραψε το Μαύρο Γάτο. Ένα τραγούδι που είπε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου στη Διαίρεση (Μinos, 1984) και έχει πίσω το δικό του μύθο. Ας τον ξετυλίξουμε, ως ένα σημείο…
«Η συνεργασία με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου προέκυψε ως αποτέλεσμα της συνεργασίας μου με τον Μάνο Λοΐζο. Πριν ακόμη πάρω το δρόμο της μουσικής, είχα μια ευχέρεια να γράφω στίχους. Έτσι, λόγω του θαυμασμού που έτρεφα στον Μάνο, του έστειλα κάποια στιχάκια. Του άρεσαν. Ανάμεσά τους ήταν και ο Μαύρος γάτος. Τότε ετοίμαζε κομμάτια που θα τραγουδούσε ο Βασίλης. Είχε έτοιμα τα εννέα και προσπαθούσε να βρει άλλα τρία-τέσσερα για να ολοκληρωθεί ο δίσκος, αλλά τον πρόλαβε ο θάνατος. Τελευταία είχε κάνει το δίσκο Τα Τραγούδια Της Χαρούλας και τα στιχάκια μου αυτά υπολείπονταν πάρα πολύ και ευτυχώς που δεν κυκλοφόρησαν. Τα διέκρινε η ορμή της ηλικίας των δεκαεννέα-είκοσι χρόνων, αλλά δεν είχαν την εσωτερικότητα που νομίζω ότι βγαίνει στον σημερινό στίχο που κάνω. Στον απόηχο λοιπόν αυτής της συνεργασίας κάναμε τον Μαύρο γάτο. Μαζί με τον Λεγεωνάριο -που έχει να κάνει με το στρατό, τότε που ήμουν φαντάρος -μπήκαν στον ίδιο δίσκο, τη Διαίρεση. Και τα δύο αυτά τραγούδια μου δεν με ικανοποιούν σήμερα. Γράφω αυθόρμητα τα στιχάκια μου με διάφορα συναισθήματα και εικόνες της ζωής μου στην επαρχία και, συγκεκριμένα, στον Τίρναβο. Ακόμη κι αν είχα με ενάργεια στο μυαλό μου, αυτή τη στιγμή, όλο το υπόστρωμα με βάση το οποίο βγήκε τότε ο στίχος, δεν θεωρώ ότι αξίζει να λέμε τι ακριβώς σήμαινε ο Μαύρος γάτος, γιατί αποκόπτουμε το δέκτη από την ουσία της τέχνης. Δεν μου αρέσει να δίνω τη δική μου αίσθηση στο τι εννοούσα όταν έγραφα ένα στιχάκι. Θεωρητικά ήμουν κοντά στον αναρχισμό και παραμένω ως σήμερα, κατά έναν τρόπο, στον αντιεξουσιαστικό χώρο, γιατί πιστεύω ότι η εξουσία φθείρει και τους καλύτερους ανθρώπους. Κάτω από αυτό το σκεπτικό λειτουργούσα. Αργότερα, σε κάποιο άλλο τραγούδι, χλευάζοντας τον εαυτό μου, την απόσταση της θεωρίας και της πράξης, έγραψα τα Έρημα Κορμιά… του χρόνου παιχνιδάκια, στον ύπνο σταυραετοί, στον ξύπνιο στρατιωτάκια. Στον εαυτό μου αναφερόμουν. Την εποχή που έγραψα τον Μαύρο γάτο διάβαζα Μπακούνιν, Μαλατέστα, διάφορα βιβλία από τις εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, Διεθνής Βιβλιοθήκη καθώς και το περιοδικό της. Αργότερα γνώρισα τον Μάρεϊ Μπούκτσιν, Αμερικανό αναρχοκομμουνιστή- ακτιβιστή. Μου άρεσε πάρα πολύ η σκέψη του, γιατί ήταν πιο σύγχρονος και έθετε προβλήματα οικολογίας και πολεοδόμησης. Για εκείνη την εποχή αυτά που έγραφα τα αξιολογούσα θετικά, μα σήμερα κάπως υπερβολικά και κραυγαλέα σε σχέση με την τωρινή κατάσταση. Στο Αερικό αργότερα έγραψα: όσες κι αν χτίζουν φυλακές και αν ο κλοιός στενεύει ο νους μας είναι αληταριό που όλο δραπετεύει: ένας στίχος όχι τόσο έντονος σε σχέση με την πρώιμη περίοδό μου στην οποία αναφέρθηκα».
Επιμέλεια: Γιάννης Αλεξίου
«Το Κυνήγι του Θησαυρού» - περιοδ. Δίφωνο τ. 107, Αύγουστος 2004, σ. 36.