Συνέντευξη στο περιοδικό "Leftcore"
Συνέντευξη Θανάση Παπακωνσταντίνου
Τα τραγούδια προκύπτουν κάνοντας βουτιά στο συλλογικό ασυνείδητο και για αυτό έχουν τόση απήχηση.
L: Ακούγοντας ξανά ολόκληρη τη δισκογραφία σου από τον πρώτο ως τον τελευταίο δίσκο παρατηρούμε μια φοβερή διακύμανση. Πώς νιώθεις εσύ για αυτό;
Θ: Φυσιολογικά νιώθω γιατί πιστεύω ότι αν ήξερε κανείς τι ακούω θα του φαινόταν φυσιολογική αυτή η εξέλιξη…
L: Και τι ακούς;
Θ: Ακούω πολλά πράγματα. Είναι αλήθεια ότι ορισμένα ίσως να μην τα έχω αγγίξει γιατί θεωρώ ότι δεν αξίζουν τον κόπο. Έχω ανοιχτό μυαλό και αυτό που με ενδιαφέρει πρώτιστα είναι να ακούω καινούρια πράγματα. Θέλω κάτι καινούριο που να με κάνει να ξαφνιαστώ, αυτό είναι το βασικό χαρακτηριστικό που περιμένω από μια μουσική, χωρίς να σημαίνει ότι είμαι οπαδός του ακραίου αυτοσχεδιασμού.
L: Αυτό που λες να γυρίσεις πίσω, το νιώθεις σαν μια ευθύνη σε αυτούς που σε ακούν;
Θ: Μου αρέσει το ταξίδι και είναι αυτό που σας είπα πριν, θέλω να ακούω καινούρια πράγματα, να υπάρχει το ξάφνιασμα αλλά να μην είναι μόνο το ξάφνιασμα. 'Ετσι πιστεύω ότι πρέπει να γίνεται και το "πρέπει" όχι να το έχει κανείς στο μυαλό του αλλά να το κάνει εκ των υστέρων. Τα έργα τέχνης, λοιπόν, πρέπει να έχουν κάτι παλιό αλλά και κάτι καινούριο, να μπορεί να κρατηθεί κάποιος. Ένα λαϊκό έργο τέχνης θα μπορεί να αγγίξει τόσο τη γιαγιά μου όσο και ένα βαθιά πνευματικό άνθρωπο, ας πούμε τον Καστοριάδη.
L: Θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς τη μουσική σου ρεμπέτικα με ηλεκτρική κιθάρα. Τελικά μήπως αυτή η κεντρική εστία είναι η παράδοση; Αντιλαμβανόμενοι την παράδοση σαν κάτι δυναμικό και όχι στατικό.
Θ: Χρησιμοποιώ στοιχεία από την παράδοση αλλά μπορώ να πω ότι κάνω κάτι σαν ιεροσυλία. Σε καμιά μορφή τέχνης δεν θεωρώ ότι πρέπει κάτι να το θαυμάζουμε και όχι να το αγγίζουμε. Πρέπει κανείς να τεμαχίζει τα πάντα, να είναι ιερόσυλος αλλιώς δεν μπορεί να βγει κάτι ενδιαφέρον.
L: Πολύς κόσμος στις συναυλίες σου, το φανταζόσουν ποτέ;
Θ: Γενικά δεν το πίστευα και δεν το πιστεύω ακόμη. Μου φαίνεται αδιανόητο ακόμα και τώρα, γιατί δεν έχω εκείνα τα στοιχεία που θα μπορούσαν να τραβήξουν πολύ κόσμο. Δε θα έλεγα τόσο από τα τραγούδια μου και την μουσική μου όσο από την σκηνική μου παρουσία. Είναι πρωτοφανές στα χρονικά ότι ένας φάλτσος έχει έστω αυτήν την απήχηση που έχει. Βέβαια μεγάλο ρόλο παίζουν και οι μουσικοί μου και για αυτό πιστεύω ότι ο κόσμος ξεπερνά τις αδυναμίες μου, τις μεγάλες. Σημαντικό ρόλο παίζουν και τα ίδια τα τραγούδια. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι δυσνόητοι κάποιοι στίχοι αλλά υπάρχουν και ιστοριούλες. Τα τραγούδια προκύπτουν κάνοντας βουτιά στο συλλογικό ασυνείδητο και για αυτό έχουν τόση απήχηση.
L: Έχουμε έρθει εδώ με επιθετική διάθεση σχετικά με το τραγούδι "ο νους μας είναι αληταριό" που ερμηνεύει η Μ. Κανά. Κοιτώντας λίγο πιο βαθιά, μας τα χαλάς λίγο. Και αυτό γιατί είναι σαν να υμνείς ότι έχουμε αρκεστεί σε αυτή την ελευθερία του νου. Δηλαδή, έχουμε φτάσει σε ένα σημείο να μην είναι εξτρεμιστής αυτός που χτυπά το καφάλι του στον τοίχο να το σπάσει αλλά να είναι εξτρεμιστής αυτός που αισθάνεται αυτήν την εγκαφαλική ελευθερία. Το δέχεσαι ή απλά το περιγράφεις;
Θ: Αυτό το τραγούδι το έγραψα σαν μια προειδοποίηση σε αυτούς που χτίζουν φυλακές. Πιστεύω ότι ο πραγματικός δρόμος για την ολοκλήρωση και την ελευθερία πρέπει να έχει δύο πράγματα: από τη μια μεριά, πράγματι να προσπαθείς σαν άτομο να ολοκληρώνεσαι και να είσαι ελεύθερος εγκεφαλικά, να το παλεύεις μέσα σου, αλλά αν ο κοινωνικός περίγυρος είναι σκατά δεν πρόκειται να ευδοκιμήσει αυτή η ελευθερία. Πρέπει, δηλαδή, να προσπαθείς να αλλάξεις και τον κοινωνικό περίγυρο. Όπως, επίσης, δεν είναι σωστό να περιμένεις να αλλάξει πρώτα η κοινωνία και μετά εσύ.
L: Δηλαδή, σαν μια συμπόρευση;
Θ: Ναι, σαφώς αυτά τα δύο πρέπει να πάνε μαζί. Αλλά από την άλλη μεριά, αν βρεθεις σε πραγματικές συνθήκες ανελευθερίας και δεν σου έχει μείνει τίποτα πρέπει να ξέρουν αυτοί που σε φυλακίζουν ότι δεν μπορούν να φυλακίσουν το πνεύμα. Τα πρώτα κοινωνικά σκιρτήματα που είχα ήταν όντας μαθητής στην επαρχία όταν είδα τον "Πεταλούδα". Η προσπάθεια αυτή του ανθρώπου για την ελευθερία όπου ότι και να του έκαναν το μυαλό του ήταν ελεύθερο, με συγκλόνισε. Αυτό ακριβώς είχα στο μυαλό μου όταν το έγραψα.
L:Η ύπαρξη δικαιώνεται όταν δίνει χαρά η μουσική;
Θ: Η μουσική δικαιώνεται όταν μπορεί να λυτρώσει τον άνθρωπο, να τον βγάλει από την καθημερινότητα, να τον ενώσει με το σύμπαν, με το όλον.
L: Αυτό αφορά εσένα ή και το κοινό;
Θ: Σαν δημιουργό εκείνες τις στιγμές κάτι πηγάζει από μέσα μου. Διαχέομαι και γίνομαι ένα με το όλον. Όσο βαρύγδουπο και να ακούγεται αυτό. Το 99% που έχω να πάρω από τη μουσική, αυτή τη λυτρωτική εμπειρία, το παίρνω εκείνη την ώρα της δημιουργίας.Στην πορεία όμως, παίζοντας ανακάλυψα ότι τέτοιες εκστατικές στιγμές μπορεί να υπάρξουν και σε μια ζωντανή εμφάνιση. Πολύ δύσκολο αλλά μπορεί να υπάρξουν. Προσωπικά για αυτό συνεχίζω να παίζω, δεν είναι για τα χρήματα. Σαν μηχανολόγος θα έβγαζα πολύ περισσότερα αλλά όταν νιώσεις αυτή την έκσταση θες να συνεχίσεις. Αισθάνομαι άσχημα που θα το ξαναπώ, είχα διαβάσει ότι ο Έριχ Φρομ είχε πει ότι ο άνθρωπος από τότε που απέκτησε συνείδηση, μια επίγνωση δηλαδή της διαφορετικότητας του από το φυσικό περιβάλλον, εξέπεσε από τον παράδεισο. Πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή τα ζώα και τα δέντρα ζουν στον παράδεισο. Έχω και ένα τραγουδάκι "Η γνώση είναι απόγνωση", εννοώντας ότι η γνώση έφερε τον άνθρωπο στην κατάσταση να νομίζει ότι είναι κάτι διαφορετικό, αποκόπηκε και απο τότε νιώθει μια βαθιά μοναχικότητα. Αυτά είναι λόγια του Έριχ Φρομ, εγώ είμαι ρηχός δεν μπορώ να κάνω τόσο βαθιές σκέψεις. Αυτή, λοιπόν, την μοναχικότητα προσπαθεί να τη ξορκίσει φτιάχνοντας οικογένεια, φίλους, θεούς, επαναστάσεις, τέχνη…
L: Την "Αγρύπνια" μπορούμε να τη δούμε σαν επιστέγασμα μιας προσπάθειας του ονείρου να επιτεθεί σε μια πραγματικότητα; Δηλαδή, ξεκινάς από ένα τυχαίο γεγονός και βάζεις μια σειρά από όνειρα να του επιτίθενται;
Θ: Στην "Αγρύπνια" έχω βασιστεί σε λόγια άλλου, αν ζούσαν οι ποιητές θα με πλάκωναν στο ξύλο. Εκείνη τη στιγμή της δημιουργίας λειτουργώ σαν αμοιβάδα. Δεν είμαι ο Θανάσης της καθημερινότητας με τις μικροπονηριές του. Εκείνη τη στιγμή είμαι ένα αφελές ον. Δεν ξέρω τι θέλω εκείνη τη στιγμή. Εννοώ αυτά που έρχονται στα λόγια γιατί η μουσική είναι ανεξέλεγκτη, είναι εικόνες. Για παράδειγμα, η "Ανδρομέδα" ξεκίνησε όταν στο μυαλό μου καρφώθηκε η εικόνα δυο πουλιών στο κέντρο της γης να φιλιούνται και να στάζει λάβα από τα φιλιά τους. Aυτή τώρα η εικόνα μου έφερε και όλες τις άλλες. Αν το κοιτάξεις ψυχρά θα δεις ότι δεν έχουν συνάφεια. Στο συγκεκριμένο τραγούδι διαπίστωσα ότι όλες αυτές τις εικόνες τις συνδέει το πάθος. Έχω την αίσθηση ότι μερικά πράγματα υπάρχουν από πριν. Υπάρχει το συλλογικό ασυνείδητο, ό,τι κάποιος πριν χιλιάδες χρόνια είχε βιώσει κάτι δυνατό και αυτό δεν έχει χαθεί. Είναι σαν μια τράπεζα που μαζεύονται οι δυνατές καταστάσεις και όλα αυτά έρχονται μέσα από κάποιους ανθρώπους. Οπότε μπορεί και να μην είναι δικό μου, μπορεί να είναι κάτι που έχει συμβεί κάποια άλλη στιγμή. Ίσως ακούγονται ιδεαλιστικά αυτά, ορθολογιστής είμαι κατά βάση. Ορθολογιστικά να το δεις, ορισμένες φορές η μουσική μου βγαίνει σε τρία λεπτά, όσο ακριβώς και το κομμάτι. Αυτό κάτι σημαίνει, μπορεί να υπάρχουν κάποια αρχέτυπα και μάλλον είναι αυτό το συλλογικό ασυνείδητο. Δεν χάνεται τίποτα. Έχω και άλλες αφορμές που πιστεύω ότι αυτά τα πράγματα δεν είναι δικά μου, για αυτό και εγώ δεν πρέπει να καλπάζω με το καλάμι.
Περιόδικό "Leftcore", (από τη παράταξη Δίκτυο Νομικής)
Επιμέλεια: Βαγγέλης Γέττος, Αντιγόνη Παπαγεωργοπούλου