Συνέντευξη στο περιοδικό "Λευκός Πύργος"

Με το Θανάση Παπακωσταντίνου στο κάστρο του Μολύβου.

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων του περιοδικού μας συνομιλήσαμε λίγο πριν την συναυλία που οργανώσαμε από κοινού με το δήμο Μήθυμνας (Μολύβου) Λέσβου με τον τραγουδοποιό Θ.Παπακωσταντίνου.

- Δ.Δ.: Σε γνωρίσαμε στην αρχή ως τραγουδοποιό (με κύριους ερμηνευτές τους Σωκράτη Μάλαμα και Μ. Κανά). Εν συνεχεία έδειξες πως τολμάς τη δημιουργία σου να την εκφράζεις τραγουδώντας πια και ο ίδιος τα τραγούδια σου τη διπλή ιδιότητα; Που αισθάνεσαι καλύτερα;

- Θ.Π.: Εννοείται πως δεν αισθάνομαι και πάρα πολύ άνετα όταν τραγουδάω. Ενώ μέσα μου μπορώ να τα τραγουδήσω καλύτερα απ’ τον καθένα η ρημάδα η φωνή δεν με βοηθάει και τόσο. Βεβαίως, οι τραγουδιστές που έχουν ερμηνεύσει τα τραγούδια μου το έχουν κάνει με τον καλύτερο τρόπο. Όσο για μένα το κάνω περισσότερο από ανάγκη και ίσως επειδή οι φίλοι στους οποίους απευθύνομαι μου το ζητάνε επίμονα. Άσπονδοι φίλοι βλέπεις.

- Δ.Δ: Χρησιμοποιείς απ’ ότι βλέπουμε στις μουσικές σου πολλά παραδοσιακά στοιχεία όπως στοιχεία της ελληνικής λαϊκής παράδοσης, ανατολίτικα στοιχεία αλλά και από τα φάδος της Πορτογαλίας και την αραβική μουσική. Πως εξηγείς αυτή σου την στάση για την παράδοση και τη συνάντηση των πολιτισμών σε μια εποχή όπου η παράδοση αποδρασκελίζεται;

- Θ.Π.: Καταρχήν, ένας δημιουργικός μουσικός θα πρέπει να είναι ανατρεπτικός και ιερόσυλος, να μην αφήνει τίποτα όρθιο διότι για μένα δεν υπάρχούν στεγανά. Όσο για την παράδοση στην οποία αναφέρεσαι, εννοώντας την ανώνυμη δημιουργία που έρχεται από το παρελθόν όπως για παράδειγμα τα ρεμπέτικα και τα λαϊκά, εγώ δεν την αναμασώ και την φτύνω. Προφανώς με επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό που μαζί με άλλα δημιουργούνε ένα ¨χαρμάνι¨ στο οποίο υπάρχει βέβαια το προσωπικό στοιχείο. Δεν με ενδιαφέρει ως δημιουργό να κρατήσω την παράδοση αυτούσια. Από την άλλη πλευρά η ανάμειξη των πολιτισμών είναι ότι πιο σπουδαίο υπάρχει καθώς από εκεί ξεπηδάνε τα πιο όμορφα πράγματα τόσο για την τέχνη όσο και για την ίδια την κοινωνία. Υπάρχουν τόσα πράγματα που μας χωρίζουν και ευτυχώς ένα που μπορεί να ενώσει, η μουσική. Βεβαίως, η παράδοση με τέρπει καθώς έχω και τέτοια ακούσματα από τον τόπο όπου μεγάλωσα και έχει πολύ μεγάλη δύναμη καθώς δεν υπάρχει ιδιοτέλεια στην ανώνυμη δημιουργία αλλά ως δημιουργός θέλω να έχω την προσωπική μου στάση σ’αυτήν.

- Δ.Δ.: Ξεκίνησες από την Θεσσαλονίκη συνεργαζόμενος με ανθρώπους εκεί. Αυτό αποτελούσε μια παρέα με κοινές δουλειές και εμφανίσεις που δείχνει τώρα να διασπάται και ο καθένας να παίρνει την πορεία του; Πώς βλέπεις αυτήν την κατάληξη;

- Θ.Π.: Οι παρέες δεν είναι κάθε φορά σταθερές, αλλάζουν με τον καιρό. Με τον Σωκράτη για παράδειγμα η σχέση μας είναι καλύτερη από πριν. Οι παρέες δεν έχουν στεγανά αλλά τα πρόσωπα έρχονται και φεύγουν.

- Δ.Δ.: Στα τραγούδια σου τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείς εικόνες από τη φύση και την παράδοση και όχι τόσο εκφράσεις αυτούσιων συναισθημάτων όπως συνηθίζεται σε πολλούς δημιουργούς. Γιατί επιλέγεις αυτόν τον τρόπο έκφρασης;

- Θ.Π.: Ως δημιουργός δεν μου αρέσει να περιγράφω συναισθήματα. Το θεωρώ ανούσιο και ανόητο για παράδειγμα να περιγράφω το συναίσθημα ότι είμαι λυπημένος επειδή με άφησε το ταίρι μου. Αντιθέτως από ότι φαίνεται μου αρέσει να περιγράφω εικόνες διότι μέσα από αυτές μπορούν να ξεπηδήσουν συναισθήματα ανείπωτα. Για μένα ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που έχει προσφέρει η τέχνη είναι να ανιχνεύει εκείνες τις συναισθηματικές γωνίες που έχουμε και δεν τις γνωρίζουμε. Είναι εκπληκτικό να νιώσω ένα καινούργιο συναίσθημα και γι’αύτο το τελευταίο δε μπορεί να ειπωθεί με λόγια, αλλά μπορεί να αποδοθεί πολύ πιο όμορφα με εικόνες. Επίσης, η περιγραφεί με εικόνες σε βοηθά ως δημιουργό να αφήσεις το δέκτη ελεύθερο, να βάλει τον εαυτό του, το δικό του κόσμου σε αυτό που του δίνεις, διότι στην τέχνη η λύτρωση έρχεται όσο πιο πολύ βάζουμε τον εαυτό μας ως δέκτες. Διότι, αν μείνεις αμέτοχος και ο άλλος σου πασάρει ένα συγκεκριμένο πράγμα, εκεί μέσα δεν έχει και πολύ δροσιά.

- Δ.Δ.: Πολλοί υποστηρίζουν ότι εκφράζεις συγκεκριμένους χώρους όπως της αριστεράς, της αναρχίας ή ακόμα περιθωρίου και σε ταυτίζουν με αυτους. Θεωρείς ότι είσαι αυθεντικός εκφραστείς τους ή βλέπεις τον εαυτό σου ξέχωρα από αυτά;

- Θ.Π.: Εγώ δε νιώθω εκφραστής κανενός. Το πρωταρχικό για μένα είναι να τα βγάλω πέρα με την σκληρότητα της ύπαρξης. Από ‘κει και πέρα αυτό μπορεί να συναντά περισσότερο κάποιούς ανθρώπούς απ’ότι άλλους. Θεωρητικά βέβαια είμαι κοντά στον αναρχοκουμμουνισμό αν και διακατέχομαι και εγώ από τον μικροαστισμό που κυνηγά όλους μας. Πιστεύω ότι η εξουσία φθείρει τους ανθρώπους ακόμα και αν έχουν τις καλύτερες των προθέσεων και ότι δεν υπάρχει περίπτωση να συμβεί κάτι υπερβατικό από ομάδες και οργανώσεις αν οι άνθρωποι που τις αποτελούν δεν είναι είδωλα αυτού που επιθυμούν να δημιουργήσουν. Μπορεί να έχουν αγνές προθέσεις αλλά όταν είναι συγκεντρωτικές υποσκάπτουν αυτό που επιθυμούν να φτιάξουν. Για μένα ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα, αλλά ο σκοπός και τα μέσα αγιάζουν το αποτέλεσμα.

- Δ.Δ.: Όσον αφορά τον επόμενό σου δίσκο μάθαμε ότι θα είναι μια ανεξάρτητη παραγωγή. Γιατί συνέβη αυτό;

- Θ.Π.: Αυτό δεν έγινε επειδή αποφάσισα μόνος μου να μπω σ’αυτή τη διαδικασία αλλά περισσότερο επειδή η ίδια η εταιρία δεν είχε τη διάθεση να προβεί στην παραγωγή του δίσκου, καθώς το θεώρησε αντιεμπορικό και εγώ δεν θέλησα να πιέσω κάποιον να κάνει κάτι που ο ίδιος δεν επιθυμεί. Αυτό με βοηθάει να αναλάβω ολοκληρωτικά ο ίδιος την επιμέλεια της όλης υπόθεσης (να βρω studio , να ηχογραφήσω κτλ.) ακόμη και να πουλάω τους δίσκους εκεί που παίζω μαζί με κάποια εταιρεία διάθεσης . Δε θέλω να το παίξω εξεγερμένος και αδικημένος όπως κάποιοι αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση η εταιρεία δεν θέλησε να συνεργαστεί μαζί μου, κάτι που μπορεί να γίνει σε επόμενη δουλειά καθώς έχω συμβόλαιο με την εταιρεία.

- Δ.Δ.: Για την δισκογραφική κρίση που έχει αγγίξει και το ελληνικό τραγούδι (χαμηλές πωλήσεις, κλείσιμο εταιρειών ) τι έχεις να πεις; Πιστεύεις ότι αποτελεί κίνδυνο για το τραγούδι;

- Θ.Π.: Θεωρώ πως ο δημιουργός δεν έχει να φοβηθεί τίποτα και ποτέ.Αν έχει πραγματικά να βγάλει κάτι με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο πιστεύω ότι θα το κάνει. Οι εταιρείες έχουν αντιμετωπίσει κατά καιρούς προβλήματα και άλλοτε όχι. Κατά τη γνώμη μου, αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να με απασχολεί καθώς θεωρώ ότι όσο έχω να «βγάλω πράγματα» θα υπήρχε τρόπος να τα κοινοποιήσω. Το πρόβλημα έγκειται περισσότερο στους νέους δημιουργούς στους οποίους οι εταιρείες δυσπιστούν και δεν ποντάρουν εύκολα. Αλλά και αυτοί αν πραγματικά αξίζουν με κάποιο τρόπο (όπως για παράδειγμα μέσω του διαδικτύου) θα καταφέρουν να φανούν και να βρουν το δρόμο τους.