Συνέντευξη στην εφημερίδα "Πυξίδα Της Πόλης"
Δεν νομίζω ότι στον τομέα της έμπνευσης παίζει τόσο ρόλο το εξωτερικό περιβάλλον όσο το εσωτερικό, αυτό που έχεις μέσα σου.
Θανάσης Παπακωνσταντίνου, συνθέτης
Συνέντευξη – παρουσίαση : Αντώνης Περιβολάκης
Επιμέλεια : Ματθαίος Φραντζεσκάκης
Το καλοκαίρι Ο Διονύσης Σαββόπουλος και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου έπαιξαν και στα Χανιά, στα πλαίσια της θερινής συναυλιακής περιοδείας τους. Με τον Θανάση, παλιό γνώριμο της «Πυξίδας», είχαμε μια συζήτηση και σας παρουσιάζουμε εδώ ένα μέρος της. Αμέσως μετά παρουσιάζουμε τον δίσκο «Σαμάνος» που είναι και η τελευταία δισκογραφική δουλειά του ενώ προχωράμε και στην παρουσίαση της πρώτης δικής του παραγωγής στην οποία δεν είναι ο ίδιος μέσα. Πρόκειται για τους -επίσης γνώριμους στην «Πυξίδα»- Night On Earth και την δουλειά τους «Second Hand» Θανάση, να μας πεις πρώτα για τη συνεργασία σας με τον Διονύση που λειτούργησε σε δύο επίπεδα. Το ένα ήταν οι συναυλίες σας το χειμώνα στην Αθήνα και που συνεχίστηκαν με καλοκαιρινή περιοδεία, και το δεύτερο επίπεδο η δημιουργία αυτού του δίσκου, του «Σαμάνου». Θέλω να μιλήσουμε και για τη θεματική του δίσκου και για την συνεργασία αυτή καθ' αυτή.
Η συνεργασία μας ξεκίνησε ως δισκογραφική. Απευθύνθηκα στο Διονύση να τραγουδήσει τα τραγούδια, τα τραγούδια μου υπήρχανε, δεν έγιναν ειδικά για τον Σαββόπουλο. Προσπάθησα να βρω εκείνα που του ταίριαζαν περισσότερο. Γιατί μου ήρθε αυτή η σκέψη; Μου καρφώθηκε ως ιδέα και χωρίς να το επεξεργαστώ, τη βλέπω και λίγο σαν παιχνίδι, αλλά σίγουρα έπαιξε ρόλο η συνολική εκτίμηση που έχω στο έργο του αλλά και στον τρόπο ερμηνείας του.
Μιλώντας όμως για τη δουλειά του Σαββόπουλου θα λέγαμε ότι όλο του το έργο είναι μια ποιητική κριτική. Ενώ εσένα η θεματική σου είναι άλλη.
Ναι αλλά έχουμε και κάποια κοινά στοιχεία. Για παράδειγμα δεν είμαστε ούτε εγώ ούτε αυτός πληθωρικοί σε καλολογικά στοιχεία. Είναι καθαρός σε αυτά που περιγράφει. Επίσης, συνολικά αν τον δούμε, το κάθε τραγούδι του έχει έναν δικό του κόσμο, δεν επαναλαμβάνεται. Τα τραγούδια του είναι, και αυτού, ξεχωριστές μονάδες. Είναι πολύ δύσκολο να φτιάχνεις τραγούδια και το καθένα να έχει το δικό του σύμπαν. Οι περισσότεροι επαναλαμβάνουν τη θεματική τους. Έχουμε λοιπόν τις διαφορές μας…
Ο Διονύσης είναι και πιο εγκεφαλικός
Ναι και μάλιστα είναι και πιο επίκαιρος στα τραγούδια του.
Εν αντιθέσει με σένα που έχεις μια θεματολογία πιο διαχρονική, πιο υπερκόσμια, πιο άφυλη
Ναι περιγράφω πιο άφυλα συναισθήματα, χωρίς να το επιδιώκω διανοητικά. Εγώ νομίζω πως ο πυρήνας του ανθρώπου δεν είναι το φύλο γιατί άμα το ανοίξεις κι αυτό, σαν ανοίγεις τα φύλλα ενός κρεμμυδιού, το φύλο δεν είναι το τελευταίο που συναντάς. Δηλαδή, αυτά που βιώνει κανείς σαν όν και όχι σαν άντρας ή σαν γυναίκα, είναι ακόμα πιο βαθιά τραβηγμένα. Και αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον δεν έχω και πολλά ερωτικά τραγούδια. Για να επανέλθουμε όμως στο θέμα, εγώ είχα την άποψη να ξεκινήσουμε δισκογραφικά, όμως ο Διονύσης πίστευε ότι πρέπει πρώτα να δοκιμαστούν τα τραγούδια στο κοινό για να έρθουν αυτά εκεί που πρέπει. Ακολουθήσαμε κάτι ενδιάμεσο, ξεκινήσαμε κάτι στην αρχή με ηχογραφήσεις, σταματήσαμε, κάναμε τις ζωντανές εμφανίσεις και μετά επανήλθαμε και συνεχίσαμε και το καλοκαίρι. Δεν μπορώ ακόμα ούτε καν το δισκογραφικό μέρος της συνεργασίας να κρίνω, διότι όπως και σε κάθε δισκογραφική δουλειά που απαιτεί ένα μεγάλο διάστημα προβών, ηχογραφήσεων μίξεων κλπ, χάνεις τη γενική αίσθηση γιατί μπαίνεις πολύ μέσα και δεν καταλαβαίνεις πια τι γίνεται. Έτσι δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να κρίνω το δισκογραφικό μέρος της συνεργασίας, θα μπορέσω μετά από 2-3 χρόνια, τότε θα τα ακούσω με άλλο αυτί.
Τι κερδίσατε οι δυο σας από αυτή τη συνεργασία; -και δεν εννοώ οικονομικά…
Δεν γίνονται αυτές οι συνεργασίες στη λογική του κέρδους, γίνεται για να υπηρετήσεις την τέχνη. Περισσότερο από μια ιδέα που είχα και από μια λαχτάρα να υπάρξει ένα καλλιτεχνικό αποτέλεσμα που θα μου αρέσει και δεν θα ντρέπομαι γι΄ αυτό. Τώρα μπορώ να πω ότι είμαι ευχαριστημένος αλλά και πάλι, δεν έχω καταλήξει, έχω χάσει λίγο τη μπάλα.
Μου δημιουργήθηκε η αίσθηση ότι ο ήχος στον «Σαμάνο» είναι λίγο πιο λουστρινάτος, πιο τυποποιημένος σε σχέση με τις προηγούμενες δουλειές σου, κυρίως τις πρώτες που αναδείκνυαν έναν πιο πρωτόγονο ήχο, είναι έτσι;
Κοίταξε, ο ήχος είναι πιο ωραίος, τον προσέξαμε ιδιαιτέρως, πήγε στην Αμερική σε έναν τύπο εξειδικευμένο που έκανε το mastering, ανέδειξε τις συχνότητες, όλα αυτά… Δεν σημαίνει ότι είναι τυποποιημένος. Πιθανώς να σου δημιουργεί αυτήν την εντύπωση η ερμηνεία του Διονύση. Είναι μια φωνή που έχει ακουστεί, είναι οικεία, δεν έχει τη δική μου φωνή του «αγροίκου». Μάλιστα σε αυτόν το δίσκο αυτοσχεδιάσαμε πολύ περισσότερο σε σχέση με άλλες δουλειές όπως για παράδειγμα της «Αγρύπνιας».
Όσον αφορά το τυπικό κομμάτι της συνεργασίας σας, αυτή θα συνεχιστεί;
Όχι, με το τέλος του καλοκαιριού, θα τραβήξει ο καθένας το δρόμο του. Νομίζω ότι ήτανε μια εμπειρία και για τους δυο. Πάντοτε, όταν υπάρχει μια συνεργασία, ο καθένας κάτι ανακαλύπτει, κάτι αφήνει από αυτό που ήτανε. Δε μπορεί δηλαδή, μια συνεργασία να μην αφήνει και κάποιο συμβιβασμό σε σχέση με αυτό που έκανες, αλλά πάντα παίρνεις καινούρια πράγματα.
Και τι γίνεται τώρα με άλλες συνεργασίες;
Έχω στο μυαλό μου διάφορα πράγματα. Με τον Γιάννη Χαρούλη κατ΄ αρχήν που «έχουμε ανοίξει τον τραχανά», ξεκινάμε γύρω στον Νοέμβρη τις ηχογραφήσεις… είναι πολλά όμως και όλα τα υπόλοιπα που σκέφτομαι να κάνω. Να έχουμε υγεία, που είναι το βασικότερο, υγεία, καλή διάθεση και έμπνευση. Πάντως, σχεδόν έχω πει να μην κάνω τίποτα τους χειμώνες, εκτός αν κάτσει κάτι έκτακτο, καμιά αυτοδιοργάνωση, να παίξω σε κάποιο χώρο που να μην έχει σερβιτόρους, να μην έχει φιστίκια, να ξεφύγω απ΄ όλα αυτά τα πράγματα. Αν βρω κάποιο τέτοιο χώρο, κάτι μπορεί να κάνω χειμωνιάτικα.
Θανάση, σε έχει βοηθήσει που τα τελευταία 2-3 χρόνια απομακρύνθηκες από την πόλη της Λάρισας και μένεις στο Μεταξοχώρι;
Με έχει βοηθήσει, σαν άνθρωπο, μόνο.
Δεν σε έχει βοηθήσει στο επίπεδο της έμπνευσης;
Δεν νομίζω ότι στον τομέα της έμπνευσης παίζει τόσο ρόλο το εξωτερικό περιβάλλον όσο το εσωτερικό, αυτό που έχεις μέσα σου. Δεν σημαίνει πως αν πας σε ένα χώρο ειδυλλιακό θα σου κατεβούν ιδέες. Μπορεί να μην σου έρθει απολύτως τίποτα. Από την άλλη μπορεί να είσαι στο κελί της φυλακής και να βγάζεις τα άπειρα πράγματα. Είναι ανεξιχνίαστος ο τρόπος που συμβαίνουν αυτά. …και καλά κάνουν κιόλας…
Αποτιμώντας τη σχέση σου με την οικογένεια, είναι μεγάλη η θυσία της μουσικής, έτσι; Στο τραγούδι «Αυτό» που μιλάει για τη κινητήρια δύναμη της έμπνευσης, και στο στίχο «αυτό που δεν ξέρεις ούτε εσύ που μ΄ αγάπησες…» θέλεις να υπονοήσεις κάτι γι΄ αυτό το θέμα;
Κοίταξε, πραγματικά πιστεύω πως ο δημιουργός πρέπει να είναι μοναχόλυκος, να μην κάνει οικογένεια. Όχι τόσο για τον ίδιο όσο για τους άλλους. Επειδή τα βάρη που κανονικά, μοιράζεσαι στα ίσα με τον σύντροφό σου όταν κάνεις οικογένεια, δεν έχουν ισομερή κατανομή, όταν, ας πούμε, είσαι μουσικός. Η μουσική σε αρπάζει και σε κάνει μονομανή και δεν σε αφήνει να δεις κάτι άλλο. Δεν μπορείς να είσαι με το ένα πόδι μέσα. Αυτό, εκ των πραγμάτων, ρίχνει τα βάρη τα οικογενειακά στο άλλο μέλος. Τότε, αν τον αγαπάς βρίσκεσαι στο δίλημμα «τι κάνω, τώρα;». Από τη μια θες να είσαι ειλικρινής, ο εαυτός σου, και λες «εγώ αγαπώ αυτό το πράγμα και θέλω να αφιερωθώ», από την άλλη ρίχνεις παραπανίσια βάρη στον άνθρωπο που αγαπάς. Είναι ψιλοαδιέξοδο. Αλλά στην ουσία βαδίζουμε στη ζωή χωρίς σχεδιασμό πάντα βαδίζουμε… στην τύχη. Πως είναι όταν πέφτει η βροχή στο χώμα και κάνει αυλάκια στα σημεία που το βρίσκει πιο αφράτο;… Νομίζω έτσι κινείται και η ζωή μας, κινούμαστε πάντα, μα πάντα, προς τα εκεί που θεωρούμε ότι είναι το πιο εύκολο για εμάς.
Αυτό μας παραπέμπει στη Φυσική… στην αρχή της ελάχιστης ενέργειας
Δεν ξέρω, μπορεί κάτι το οποίο είναι εύκολο για εμάς, για τον άλλον να είναι τρομερά δύσκολο.
Προφανώς, αν εσύ αφεθείς στη μουσική, αυτή από μόνη της σου δίνει περισσότερη ενέργεια, ενώ σε κάποιον άλλον μπορεί να αντλεί από αυτόν. Το τι δίνει ενέργεια στον καθένα μας και το τι απομυζά από εμάς ενέργεια, είναι κάτι σχετικό, έχει να κάνει με τον κάθε ξεχωριστό άνθρωπο.
Βέβαια, έχεις δίκιο σε αυτό, είναι το ισοζύγιο. Γι΄ αυτό κι εγώ, παρ΄ ότι κουράζομαι, μην νομίζεις, δεν είναι θέμα έμπνευσης μιας στιγμής, έχω περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου μέσα σε τέσσερις τοίχους, σχεδόν δεν έζησα… χωρίς ταξίδια, χωρίς εξόδους, σχεδόν σαν ερημίτης. Αφού κάποιες φορές αναρωτιέμαι: τι κάνω τώρα; μπας και χάνομαι; Μήπως φεύγει η ζωή έτσι; Αλλά από την άλλη σκέφτομαι πως ίσως να είμαι φτιαγμένος γι΄ αυτό να είμαι κλεισμένος σε τέσσερις τοίχους και να κάνω μουσική.
Τα παιδιά σου σήμερα, κουβαλούν το «βάρος» του Θανάση;
Όχι, δεν νομίζω πως έχουν ούτε κόμπλεξ κατωτερότητας, ούτε ανωτερότητας, πιστεύω πως κι εμείς βοηθήσαμε σαν γονείς όσο μπορούσαμε. Μάλιστα κάποιες φορές ντρέπονται κιόλας να το πουν πως ο πατέρας τους, ας πούμε, ασχολείται με τη μουσική. Δεν διακρίνονται από έπαρση.
Ασχολούνται και τα παιδιά ου με τη μουσική έτσι;
Ναι ασχολούνται και οι δύο μάλιστα ο ένας, ο Κωσταντής, ασχολείται λίγο περισσότερο, έχει και κάνει και τη μουσική για μια ταινία. Είναι διαφορετικοί χαρακτήρες, παρά το ότι είναι δίδυμοι. Θα δούμε πώς θα συνεχίσουν τα παιδιά, προσπαθώ κι εγώ να τα βοηθήσω όπου με χρειάζονται, πιστεύω πως θα μπορέσω να βοηθήσω κυρίως σαν παραγωγός.
Σε ευχαριστούμε. Καλή έμπνευση, καλή συνέχεια…