Συνέντευξη στην εφημερίδα "Πυξίδα Της Πόλης"
Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου στην "Πυξίδα Της Πόλης"
«…κάποια στιγμή οι νέες γενιές θα πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και θα κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο.»
Θανάσης Παπακωνσταντίνου
Έκλεισαν τρεις μήνες από την κυκλοφορία του καινούριου του δίσκου με τον τίτλο "Διάφανος". Στα μέσα του Γενάρη ήρθε και έδωσε μια συναυλία στην "Οκτάβα" της πόλης μας. Είχαμε μια εξαιρετική κουβέντα μαζί του, της οποίας ένα μέρος μόνο σας παρουσιάζουμε εδώ. Τα σχόλια περισσεύουν. Απολαύστε:
Συνέντευξη του Θανάση Παπακωνσταντίνου στον Αντώνη Περιβολάκη
Αντώνης Περιβολάκης: Πριν από ένα χρόνο σχεδόν παρουσιάσαμε στην «Πυξίδα» τον προτελευταίο σου δίσκο την «Βροχή από Κάτω» που για μένα είναι από τα πιο συγκλονιστικά πράγματα που έχω ακούσει. Αυτό να μην εκληφθεί ως κριτική απόφανση που τον θέλει να είναι καλύτερος από τον τελευταίο σου δίσκο τον «Διάφανο». Απλώς τον θεωρώ πιο σημαντικό.
Θανάσης Παπακωνσταντίνου: Κοίταξε, αρκετοί που τους άρεσε «Η Βροχή από Κάτω», και δεν είναι μεγάλος ο αριθμός, θεωρούν τον «Διάφανο» λιγότερο πρωτοποριακό και ενδιαφέροντα δίσκο. Βέβαια, υπάρχουν και αυτοί που… πανηγυρίζουν διότι δεν τους άρεσε «Η Βροχή από κάτω»…
Κακά τα ψέματα, πρέπει να είσαι σε κάποια ηλικία, πρέπει να έχεις ζήσει μερικά πράγματα για να τον καταλάβεις. Να ρωτήσω κάτι γενικότερο. Πώς βλέπεις τον κόσμο σήμερα, όχι από μουσική, αλλά από μια γενικότερη άποψη;
Παραδόξως, έχω μια αισιόδοξη άποψη. Παίρνω λαβή κυρίως από τα νεαρά άτομα που έρχονται στις συναυλίες. Δεν είναι μόνο ότι έρχονται, συζητάμε κιόλας αρκετές φορές, πριν και μετά, και βλέπω πως όσο οι συνθήκες γίνονται πιο δύσκολες τόσο υπάρχει και μια αντίδραση εξίσου δυναμική. Έχω την αίσθηση ότι κάποια στιγμή οι νέες γενιές θα πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και θα κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο.
Η εικόνα που έχεις για κάτι τέτοιο προσομοιάζει στους κλασσικούς τρόπου που γνωρίζουμε από τη Ιστορία; Δηλαδή μπορεί να θαυμάζουμε διάφορους ανθρώπους θρύλους που πέρασαν από αυτόν τον πλανήτη όπως Σπάρτακος, Τσε Γκεβάρα, κλπ. Πιστεύεις ότι θα γίνει αυτό με αντίστοιχους ανθρώπους και τρόπους;
Ξέρεις, διαισθητικά το βλέπω όλο αυτό. Κατ΄ αρχήν στο χώρο της μουσικής είμαι σίγουρος ότι θα πάνε τα πράγματα προς το καλύτερο. Αυτό όμως είναι μια ένδειξη για τη γενικότερη κατάσταση. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να συνεχισθεί επ΄ άπειρον αυτός ο φόβος που καταδυναστεύει τα πράγματα. Μπορεί να μην υπάρξουν παραδείγματα σαν τον Τσε Γκεβάρα που αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα ανθρώπου που έδωσε την ύπαρξή του για τον άνθρωπο, υπάρχουν όμως ψήγματα. Για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια το κίνημα των Ζαπατίστας έδωσε κουράγιο σε πολλούς ανθρώπους.
Πάντως πιστεύω πως δεν είναι μόνο θέμα ιστορικών πολιτικών πράξεων. Ίσως ο κόσμος κάνει ένα είδος μετακίνησης προς ένα νέο είδος «Αύρας», σε ανώτερα επίπεδα συνειδητότητας όπως συνέβη σε παλιότερες εποχές.
Πιστεύεις ότι σε αυτό θα βοηθήσει η τεχνολογία;
Ίσως αλλά δεν είναι και το σημαντικότερο. Μου φαίνεται ότι λαμβάνουν χώρα κάποια συμβάντα χωρίς να τα παίρνουμε άμεσα χαμπάρι σε πρώτο επίπεδο, ακόμα κι αν αυτό που λέμε ακούγεται μεταφυσικό.
Κατά αρχήν εγώ δεν πιστεύω ότι υπάρχει μεταφυσική, πιστεύω απλά ότι υπάρχει μια πραγματικότητα που αγνοούμε. Τι θα πει «μεταφυσικό»; Επειδή συμβαίνουν πράγματα που δεν κατανοούμε, αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ή θα πρέπει να τα αναγάγουμε σε μεταφυσικές σφαίρες.
Το χρησιμοποιώ ως ένα τεχνικό όρο προκειμένου να συνεννοηθούμε ότι μιλάμε για εκείνα τα πράγματα που δεν μπορούμε (ακόμα;) να κατανοήσουμε σε καταστάσεις καθημερινές παρά μόνο σε ιδιαίτερες καταστάσεις. Φαντάζομαι από τα τραγούδια σου ότι έχεις βιώσει τέτοιες καταστάσεις, έτσι δεν είναι; Ο στίχος που μιλά για τις «ψυχές απ΄ το πριν κι απ΄ το μετά» αυτό δε δείχνει;
Σίγουρα. Πάντως μιας και τα συνδέσαμε και μιλώντας διαισθητικά μου φαίνεται πως όσο ζούμε θα γνωρίσουμε αυτό που λένε οι επιστήμονες την «Θεωρία των Πάντων» που θα ερμηνεύει και την αρχή των πάντων, μια αρχή που θα είναι κάτι πού απλό όσο ένας απλός Μαθηματικός τύπος. Αλλά δεν μπορώ να προδικάσω τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει γνωστή αυτή η αρχή.
Όμως αν αναζητάμε μια αρχή θα πρέπει να βάλουμε το Σύμπαν να κινείται σε μια γραμμή (χρονική) και αυτό δεν μπορεί να ερμηνεύσει μια πλειάδα δύσκολων φυσικών φαινομένων.
Ναι, εγώ πάντως η εικόνα που έχω για τα γεγονότα που συνέβησαν, συμβαίνουν και θα συμβούν, στο μέλλον είναι κάτι σαν το δίχτυ του ψαρά. Γεγονότα εκτεταμένα στο Σύμπαν. Σε αυτό το δίχτυ, το κάθε γεγονός ενώνεται με όλα τα άλλα γεγονότα προς όλες τις ( χωροχρονικές ) κατευθύνσεις και ότι το καθένα επηρεάζει όλα, τα άλλα.
Αυτό μοιάζει και με την άποψη του Φουκώ για τη Εξουσία. Αν λοιπόν δούμε έτσι ολιστικά τα πράγματα δεν μπορείς να αποκλείσεις τίποτα. Ανακαλύπτεις συνδετικούς κρίκους παντού. Το καθετί επηρεάζει το καθετί.
Γι΄ αυτό και η αρχή για την οποία μιλάω αφορά, ας πούμε, κάποιο μαθηματικό τύπο που θα περιγράφει τη δομή αυτού του πλέγματος που ενοποιεί τα πάντα. Πώς ήταν αυτό του Einstein, το E=mc2; Κάτι τέτοιο πιστεύω ότι θα βρούμε που θα καλύπτει όλες τις θεωρίες γύρω από αυτά τα ζητήματα. Τώρα βέβαια, αυτή η αισιοδοξία μπορεί να είναι και αντίδραση μπροστά σε αυτό που γίνεται…
Ωραία ας πάμε λίγο στο χώρο της μουσικής. Σήμερα οι εταιρείες ρίχνουν συνεχώς τις πωλήσεις τους, όλοι αντιγράφουν, δεν ξέρω αν σε πειράζει αυτό…
Όχι, το σκεπτικό μου είναι πως όταν κάποιος αντιγράφει αυτό που αγαπάει για να το μοιραστεί με άλλους χωρίς κάποιο οικονομικό όφελος αυτό δεν με ενοχλεί καθόλου. Αν όμως κάποιος βγάζει χρήματα από αυτή την ενέργεια, αυτό με ενοχλεί κάπως. Εξάλλου, έχει αποδειχθεί πως αυτοί που κατεβάζουν μπόλικη μουσική από το Διαδίκτυο είναι και οι καλύτεροι αγοραστές των δίσκων.
Συνήθως αν κάποιον καλλιτέχνη τον αγαπάμε συνήθως αγοράζουμε και το δίσκο του έτσι δεν είναι; Τελικά αυτός ο «δύσκολος» δίσκος, «Η Βροχή από Κάτω», πήγε καλά;
Ναι, πούλησε γύρω στα 10,000 κομμάτια. Προσωπικά, παρά το ύφος του, δεν θεωρώ ότι έκανα κάτι πρωτοποριακό. Στο εξωτερικό γίνονται τέτοιες δουλειές. Τον δίσκο τον έβγαλε η Lyra μετά από πολλές περιπέτειες διότι δεν περίμενε ότι θα πουλήσει και ότι θα παιχτεί από τα ραδιόφωνα, όπως και, πράγματι, δεν παίχτηκε. Αλλά η εταιρεία βοήθησε με τον τρόπο της αν και δεν γράφτηκαν πολύ καλά πράγματα γι΄ αυτόν μιας και φαίνεται πως είχα καθιερωθεί περισσότερο ως τραγουδοποιός…
Πάντως η μουσική ανοίγει ιδιαίτερα «κανάλια επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους. Εγώ για παράδειγμα, έχω συνδέσει δυο τρία κομμάτια σου με πολύ δύσκολες σημαντικές στιγμές της ζωής μου. Με αυτήν την έννοια δεν μας ενδιαφέρουν μόνο οι τεχνικές που χρησιμοποιείς στη μουσική αλλά και οι οι ιδιαίτερες δίοδοι επαφής που ανοίγεις ή, καλύτερα, απλώνεις στον κόσμο που σε ακούει.
Ξέρεις, κι εγώ το έχω σκεφτεί αυτό πράγμα γιατί με προβληματίζει αυτή η αποδοχή… Προσπάθησα να δω πού οφείλεται και έχω την αίσθηση ότι οφείλεται μάλλον στο ότι πάω πολύ βαθιά, πιθανότατα στο συλλογικό ασυνείδητο, δεν ξέρω… Δηλαδή, μπορεί και κάποιος που του αρέσει ένα τραγούδι να μην κατανοεί γιατί γίνεται αυτό ή γιατί μπορεί να τον αγγίζει. Στην αρχή πίστευα ότι αυτή η παράθεση εικόνων μερικές φορές έχει γραφτεί και κάτω από αυτό που λέμε «αυτόματη γραφή». Ξέρεις, για να γράψεις ένα τραγούδι συμβαίνει κάτι φοβερά ανορθόδοξο, κάτι υπερρεαλιστικό. Βλέπω ότι ο κόσμος το αποδέχεται. Χαρακτηριστική περίπτωση το τραγούδι «Ανδρομέδα» για το οποίο έχω μια πολύ δυνατή στιγμή να σου περιγράψω που ήταν ό,τι πιο σημαντικό έχω ακούσει για τραγούδι μου. Στο συγκεκριμένο τραγούδι, είχα πρώτα μια εικόνα δύο πουλιών που φιλιόντουσαν στο κέντρο της Γής και μετά όλες οι άλλες εικόνες ήρθαν αυτόματα. Υπήρξε, λοιπόν, άνθρωπος που ζήτησε λίγο πριν πεθάνει να του τραγουδήσουν αυτό τραγούδι πάνω από τον τάφο του…
Συγκλονιστικό! Δηλαδή δεν περίμενες να σου έρθουν ή να εμπνευστείς κάποιες άλλες εικόνες αμέσως μετά τη πρώτη εικόνα με τα πουλιά;
Όχι καθόλου. Ήρθαν και μάλιστα προβληματίστηκα και έλεγα μέσα μου «μα πως μπορεί να έρχονται έτσι όλα αυτά;», τα οποία, φαινομενικά, είναι και ασύνδετα: κι όμως τελικά κάθεται καλά, το ακούει και ο άλλος το τραγούδι, το τραγουδάει, δεν παραξενεύει κανέναν αυτή η παράθεση εικόνων. Έχω την εντύπωση, λοιπόν, κι εγώ σαν δέκτης ότι αυτό που τις δένει όλες αυτές τις στροφές και τις μουσικές είναι το πάθος, αυτό περιγράφουνε. Πολλές φορές έχω προβληματιστεί, στη μουσική πιο πολλές φορές, αλλά και στο στίχο, για το πώς «ήρθανε» πράγματα, λες και υπάρχουνε. Πώς έλεγε ας πούμε ο Πλάτωνας ότι το μόνο που υπάρχει είναι τα αρχέτυπα, κάτι σαν μια Τράπεζα Εικόνων και Ήχων και μετά έρχεται και αναβλύζει μέσα από μένα. Κι εγώ, ξέρεις, είμαι κατά βάση ορθολογιστής. Θέλω να κατανοώ, κυρίως. Έχω καμιά δεκαετία που άνοιξα την πόρτα στο παράδοξο και το ακατανόητο και θεωρώ πως είναι και το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να μας συμβεί στη ζωή. Και μου χει κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση, δηλαδή δεν το περίμενα παλιά το ότι μπορεί να είσαι αυτό που λέμε «ενδιάμεσος». Και για αυτό δεν νιώθω και σπουδαίος, ότι εγώ κάνω τάχα κάτι. Απλά, όλα αυτά υπάρχουν κι εγώ είμαι ο «ενδιάμεσος» το «φίλτρο» για να βγουν προς τα έξω…
Όταν στη «Πυξίδα» παρουσιάσαμε τη «Βροχή από κάτω» επιχείρησα ένα σύντομο παραλληλισμό των αντιλήψεών σου με αυτές του συνθέτη Γιάννη Χρήστου. Πιστεύω ότι έχετε κοινά χαρακτηριστικά, όχι μουσικά, αλλά κοινές αντιλήψεις, κοινές πηγές, ότι κινείστε σε κοινά επίπεδα με αυτόν τον άνθρωπο παρά το ότι σκοτώθηκε νεότατος πριν από 37 χρόνια.
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω ασχοληθεί πού με την περίπτωση του Γιάννη Χρήστου, έχω ακούσει λίγα από αυτόν και θα ήταν ενδιαφέρον αφού το επισημαίνεις.
Ο «δύσκολος» συνθέτης Γιάννης Χρήστου κινιόταν με τη μουσική του σε τέτοια επίπεδα. Μάλιστα υπάρχει και ένα δίωρο σχετικό ντοκιμαντέρ-διδακτορική διατριβή που κατατέθηκε στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Επιμένω ότι έχετε κάποια σχέση εσείς οι δύο, κάτι μου το λέει…
Τώρα που μιλάς για Ιόνιο Πανεπιστήμιο, πρόκειται να συνεργαστώ με ένα σχήμα που προέρχεται από αυτό το ίδρυμα, το σχήμα λέγεται «Night on Earth» και επικεφαλής είναι κάποιος που έχει ασχοληθεί με τον Γιάννη Χρήστου.
Μην μου πεις πως είναι ο Κώστας Ζουλιάτης;…
Ναι, αυτός είναι!
Μα αυτός είναι που έχει κάνει την έρευνα και το ντοκιμαντέρ για τον Γιάννη Χρήστου…
Απίστευτο! Ναι, έχουμε κανονίσει να κάνουμε δίσκο μαζί.
Να λοιπόν που βγάλαμε και είδηση και βγήκε με τον πιο αλαφροϊσκιωτο τρόπο. Μάλλον δεν επέμενα τυχαία για τη σχέση σου με τον συνθέτη, βλέπεις που κάτι σπουδαίο τελικά σας συνδέει; Ε δεν μπορεί να είναι συμπτώσεις, όλα…
Πράγματι είναι εκπληκτικό!
Έχεις κάποια σχέδια για το άμεσο μέλλον, τώρα στη μουσική για τους επόμενους μήνες:
Ήδη έχω έτοιμες δυο δουλειές που θα τις βγάλω μάλλον αυτή τη χρονιά. Θα σταματήσω συναυλίες για τουλάχιστον μισό με ένα χρόνο
Δηλαδή, το καλοκαίρι δεν σε βλέπουμε;…
Όχι αλλά θα κάνω δυο δουλειές, μια με τους Night on Earth που είπαμε και άλλη μία, αν ευδοκιμήσει, με το Γιάννη Χαρούλη. Δηλαδή θα τραγουδήσει τραγούδια μου σε δικιά μου δουλειά. Αν προλάβω θα κάνω και παραγωγές στο στούντιο που έχουμε στο σπίτι μου σε ενδιαφέρουσες δουλειές άλλων. Το νιώθω λίγο σαν χρέος αυτό: Υπάρχουν ενδιαφέροντα πράγματα που ακούω και δε βρίσκουν τη διέξοδο προς τα έξω. Όπως εμένα με βοήθησαν κάποιοι να επιβιώσω στο χώρο έτσι κι εγώ έχω χρέος προς κάποιους νεότερους να τους βοηθήσω…