Συνέντευξη στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία"
Θανάσης Παπακωνσταντίνου
«Θέλω η τέχνη να μου αλλάζει τη ζωή»
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
«Τρεισήμισι ώρες παίζουμε, αλλά θα σταματήσουμε να το κάνουμε. Εδώ έρχεται ο Ερικ Μπάρντον και παίζει μισή ώρα, οι Giant Sand τρία τέταρτα. Εμείς τι είμαστε οι χαμάληδες της μουσικής; Μόνο ο Μανού Τσάο έπαιξε χορταστικά», λέει γελώντας ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου. «Αλλά δεν πειράζει, είμαστε απλόχεροι, ξεφεύγουμε από τον επαγγελματισμό» συμπληρώνει. Από την άλλη άκρη του τηλεφώνου ο μηχανολόγος-μηχανικός από τη Λάρισα που με δύο άλμπουμ, το «Βραχνό Προφήτη» και την «Αγρύπνια», σημάδεψε την ελληνική δισκογραφία, μιλάει για τη μουσική και τα νέα του σχέδια λίγο πριν έρθει στην Αθήνα με τους «Λαϊκεδέλικα» για μια συναυλία στο ανοιχτό θέατρο Φαλήρου. Ενα δηλαδή αληθινό πανηγύρι όπως ξέρουν πάντα να στήνουν, που να ξεκινά από έναν ηπειρώτικο σκοπό για να καταλήξει στον πανκ θόρυβο.
- Τώρα πια έχεις σταματήσει να δουλεύεις ως μηχανολόγος-μηχανικός;
«Εδώ και τρία χρόνια. Αλλά το γεγονός ότι δούλευα ως μηχανικός από την αρχή με στήριξε πολύ ως δημιουργό. Ετσι περιφρούρησα τη δυνατότητά μου να κάνω ό,τι θέλω. Αφού δεν ζούσα επαγγελματικά από τη μουσική δεν έκανα καμία υποχώρηση. Δεν με έφαγε το σαράκι της επιβίωσης. Κράτησα όλη μου τη φωτιά γι' αυτό που αγαπούσα».
- Οι συναυλίες σου κυρίως στους ανοιχτούς χώρους μετατρέπονται πάντα σε ένα ξέφρενο πανηγύρι.
Αναγκαία η κάθαρση
«Προτιμώ τους κλειστούς χώρους, όπου έχω άμεση επαφή με τους ανθρώπους. Εκεί η ενέργεια που μαζεύεται δεν διαχέεται από τους τοίχους, είναι εγκλωβισμένη και δημιουργεί την κάθαρση που έχουμε ανάγκη από την τέχνη. Στους ανοιχτούς χώρους λειτουργεί όμως αλλιώς. Είναι ο πολύς κόσμος που αλλοιώνει το περιβάλλον και φτάνεις σε μια έκσταση. Κι όταν προς το τέλος εκτροχιαζόμαστε είναι πολύ καλύτερα».
- Πώς σκέφτηκες να συνδυάσεις το ροκ και το πανκ με την παραδοσιακή μουσική;
«Δεν ξέρω, το ερώτημα δεν είναι αν συνδιάζονται, αλλά αν το αποτέλεσμα πείθει. Εγώ δεν είμαι βέβαιος, το κοινό είναι ο κριτής. Οταν κάποιος είναι ανοιχτός και αληθινός, δεν είναι δύσκολο. Και προέκυψε μέσα από τη συνεργασία με τους "Λαϊκεδέλικα". Ολοι οι μουσικοί μου καθορίζονται από διάφορα ακούσματα, ροκ, μπλουζ, παραδοσιακά, και κατά μαγικό τρόπο προέκυψε το αποτέλεσμα. Κατά λάθος έγινε, όπως όλα τα σημαντικά πράγματα».
- Τι μουσική ακούς;
«Ξεκίνησα ακούγοντας ελληνική μουσική από το ραδιόφωνο, μεγάλωσα με Καζαντζίδη και Καλδάρα. Από ξένη μετά Μπομπ Ντίλαν και Λέοναρντ Κοέν, ήρεμα πράγματα, πάντοτε ήμουν της μελωδίας. Κι αφού δεν ήξερα αγγλικά άκουγα μόνο τη μουσική. Τώρα ακούω άλλα, ηλεκτρονική μουσική, βρίσκω ενδιαφέρουσες τις μίξεις της αφρικανικής μουσικής με το δυτικό ήχο. Οι ισπανόφωνες χώρες βγάζουν ωραία μουσική. Ελληνικά δεν ακούω παρά ελάχιστα πράγματα».
«Περιγράφω εικόνες»
- Στα τραγούδια σου δεν περιγράφεις συναισθήματα όπως συνήθως γίνεται.
«Δεν με ενδιαφέρει να περιγράψω συναισθήματα με τίποτα. Το θεωρώ ανούσιο και βαρετό. Μου αρέσει ασυνείδητα να περιγράφω εικόνες μέσα από τις οποίες ξεπηδάνε συναισθήματα τα οποία πιθανώς να μην μπορείς και να τα εκφράσεις. Αλλά αυτό που με ενδιαφέρει είναι να εκφράσω καινούργια συναισθήματα. Αυτό πρέπει να κάνει η τέχνη να ανιχνεύσει συναισθήματα που δεν τα έχουμε βιώσει πριν».
- Ετοιμάζεις κάποια νέα δουλεια;
«Ο νέος μου δίσκος στηρίζεται στιχουργικά και μουσικά στην παραδοξότητα, στο μη αναμενόμενο, στο ακατανόητο. Με άλλα λόγια, στο κομμάτι της πραγματικότητας που δεν αντιλαμβανόμαστε. Ως όντα με περιορισμένες αισθήσεις αυτό που θεωρούμε πραγματικότητα είναι μόνο ένα υποσύνολό της».
- Το κοινό περιμένει κάτι αντίστοιχο με την «Αγρύπνια».
«Ποτέ δεν σκέφτομαι τον κόσμο. Ο νέος δίσκος είναι σφόδρα αντιεμπορικός, γι' αυτό και υπάρχει πρόβλημα για να κυκλοφορήσει. Δεν μπορεί να παιχτεί από το ραδιόφωνο, ακόμα κι εγώ δεν μπορώ να τον παίξω ζωντανά, μόνο ένα-δυο τραγούδια. Εκανα ματ στον εαυτό μου. Αλλά δεν με ενδιαφέρει, το μόνο που κοιτάω είναι να υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στα τραγούδια, ένας ομφάλιος λώρος».
- Και πώς γράφεις τραγούδια;
«Γίνεται σε ανύποπτο χρόνο, τα τραγούδια γεννιούνται, δεν σκέφτομαι τίποτε όταν τα γράφω γιατί δεν θέλω να τα αποδυναμώσω από την ενέργειά τους. Η μουσική βγαίνει χωρίς έλεγχο, μόνο στο στίχο υπάρχει ο έλεγχος της λογικής ύστερα από τόσα χρόνια στα θρανία. Αν και έχω γράψει και στίχους με αυτόματη γραφή όπου εκ των υστέρων προσπαθώ να καταλάβω τι έγραψα. Αλλά ακόμα και τέτοια ακατανόητα τραγούδια οι άνθρωποι τα τραγουδάνε».
Αντίβαρο η αλληλεγγύη
- Εχεις συμμετάσχει πολλές φορές σε συναυλίες αλληλεγγύης για παράδειγμα για τους Ζαπατίστας, ή σε αντιρατσιστικά φεστιβάλ.
«Από μικρός είχα κοινωνικές ανησυχίες που η μουσική δημιουργία τις έχει φρενάρει γιατί μου προσφέρει μια πληρότητα. Ετσι νιώθω κάποιες ενοχές γιατί κοινωνικά δεν κάνω και πολλά και γιατί πιστεύω ότι στην ουσία δεν θα έπρεπε να πληρώνομαι όταν παίζω, αφού είναι κάτι που μου δίνει ενέργεια. Συμμετέχω λοιπόν γιατί είναι ένα αντίβαρο που με απελευθερώνει. Και γουστάρω τις εκδηλώσεις όπου οι ανθρώποι δεν σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους αλλά προσφέρουν κάτι στους άλλους. Κι όσο περνάει ο καιρός αυτό είναι όλο και πιο πολύτιμο. Θέλω να στηρίζω αυτή την ουτοπία».
- Γιατί σε ενοχλεί τόσο ο όρος «έντεχνο» για τη μουσική σου;
«Με ενοχλεί γιατί ξεκινά από μια διαδικασία όπου όταν κάτι είναι απροσδιόριστο μας δημιουργεί φόβο και έτσι του δίνουμε μια ονομασία για να το κατανοήσουμε. "Οι λέξεις φυλακίζουν", έλεγε ο αντιψυχίατρος Τόμας Σαζ. Εγώ θεωρώ το "έντεχνο" φυλακή -άσε που η λέξη κραυγάζει ότι εμείς κάνουμε τέχνη. Αλλωστε εγώ είμαι άτεχνος, δεν γνωρίζω μουσική θεωρία, λειτουργώ πρωτόγονα, μπαίνω σαν Βησιγότθος στη μουσική».
- Πώς θα ήθελες να βιώνουν τα τραγούδια σου;
«Η ουσία της τέχνης, η λύτρωση έρχεται όταν βάζεις τον εαυτό σου μέσα στα τραγούδια, όταν συγκινείσαι, όταν κινείσαι μαζί. Το συνειδητοποίησα όταν διάβασα ένα κείμενο του Αντόρνο που έλεγε ότι στο δύσκολο αγώνα της επιβίωσης ο άνθρωπος κατακερματίζεται, φθείρεται και θέλει απλά και μόνο μετά να νιώθει τη μουσική επιδερμικά. Εγώ δεν επιζητώ τη διασκέδαση, θέλω η τέχνη να μου αλλάξει τη ζωή. Ετσι στα τραγούδια που γράφω πρέπει να βάλεις μέσα τον εαυτό σου, αλλιώς δεν σε αγγίζουν».
- Παλιά αποκαλούσες τον εαυτό σου μικροαστό και όχι καλλιτέχνη.
«Απλά, κατά τη γνώμη μου, οι σημαντικοί δημιουργοί ή έχουν περάσει από χίλια μύρια κύματα ή είναι αλλοπαρμένοι, βασανισμένοι. Η δική μου ζωή είναι περιορισμένη. Γιατί γράφω τότε; Ισως γιατί με κατατρέχει μια συναισθηματική άβυσσος».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 25/06/2005