Επιστροφή στους λαϊκούς τρόπους
Σε ήχο ελληνικό
ΓΙΩΡΓΟΣ Ε. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
* ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΜΑΛΑΜΑΣ: ΔΡΟΜΟΙ (ΠΑΡΑΓΩΓΗ: LYRA)
Δεκαπέντε τραγούδια περιλαμβάνει ο νέος δίσκος του Σωκράτη Μάλαμα. Το «καινούργιο» που φέρνει είναι αφενός η συμμετοχή της Χ. Αλεξίου σε τρία τραγούδια, αφετέρου η επιστροφή στους (κατ' όνομα) λαϊκούς τρόπους. Μπουζούκια στον στερεότυπο ρόλο τους, καθώς και εξευγενισμένα ζεϊμπέκικα. Δεν λείπουν πάντως και μερικές (εξευγενισμένες επίσης) ηλεκτρικές στιγμές.
Το κοινό του Σ. Μάλαμα, πάντως, μάλλον θα ενθουσιαστεί. Ενα μέρος του μάλιστα ήταν ήδη ενθουσιασμένο, αν κρίνουμε από τα όσα μπορεί κανείς να διαβάσει για τον πολυαναμενόμενο δίσκο στο Διαδίκτυο. Παρά ταύτα, δεν φαίνεται πως η νέα εργασία του τραγουδιστή και τραγουδοποιού είναι ό,τι ακριβώς ανέμεναν αρκετοί θαυμαστές και οι απλοί ακροατές του.
Αν και θα 'πρεπε π.χ. να είναι πολύ αναμενόμενη η συμμετοχή της Χ. Αλεξίου (αφού έχει προηγηθεί η κοινή εμφάνισή τους σε συναυλία στο Λυκαβηττό) εν τούτοις εδώ ξαφνιάζει, καθώς ακούγεται (και είναι) αταίριαστη με τα τραγούδια που έγραψε (και που γράφει γενικώς) ο Σωκράτης Μάλαμας. Η φωνή και ο τρόπος που τραγουδά η Αλεξίου γίνονται στοιχείο μάλλον ασύνδετο και ασύμβατο με το υπόλοιπο σώμα του έργου, ασυνάρτητο, σαν από άλλο δίσκο, άλλης εποχής.
Ως μη αναμενόμενο, επίσης, μπορεί να θεωρήσει κανείς και το ότι δεν υπάρχει (κατά την υποκειμενική μου τουλάχιστον αντίληψη) μια δυνατή δημιουργική σπίθα, κάτι που να φωτίζει και να πιστοποιεί πως πρόκειται για κάτι νέο, πρωτότυπο, ωραίο και καλό. Αλλοτε λιγότερο, άλλοτε περισσότερο ο δίσκος θυμίζει παλαιότερες εργασίες του Μάλαμα, πράγμα που εκτός του ότι υπονομεύει την υφολογική ενότητα (όσο υπάρχει) αυτής της δεκαπεντάδας των τραγουδιών, μαρτυρά και μια -ας πούμε- συνθετική κόπωση του δημιουργού (αν και η σύνθεση μουσικής δεν υπήρξε ποτέ, κατά τη γνώμη μου, ένα από τα καλύτερα και πιο δυνατά του πεδία). Αλλά και οι στίχοι δεν παρουσιάζουν κάτι ξεχωριστό και ενδιαφέρον. Η συνήθης μανιέρα της μονοσήμαντης, απλοϊκής και βαρετής πλέον λογοτεχνίας των «ποιοτικών» δίσκων.
Το λιγότερο «καλό» θα έλεγα, το κρίμα, το πιο αδύνατο σημείο του Μάλαμα είναι οι επιδόσεις του στα «λαϊκά», στο πώς μεταχειρίζεται και εξυπηρετεί μια, όποια, μουσική -ας μου επιτραπεί να πω- λαϊκοτροπία και (κυρίως) η αντίληψη, η νοοτροπία του περί αυτού. Οι όψεις του λαϊκού είναι φυσικά πλήθος στην καλλιτεχνική φαντασία και ο καθένας έχει την ελευθερία να παρουσιάζει ό,τι προαιρείται. Τα «λαϊκά» του Μάλαμα δεν είναι βέβαια πραγματικά λαϊκά τραγούδια, ή τουλάχιστον -ως λαϊκά- δεν αφορούν αυτόν το λαό. Αφήνουμε κατά μέρος την, έστω υποκειμενική, διαπίστωση πως πρόκειται σε γενικές γραμμές για πρωτόλεια με σημάδια ευκολίας όσο και αφελείας και επισημαίνουμε τη γραμμή, την άποψη περί του αορίστως λαϊκού (είτε αυτό είναι ο ήχος είτε η σύνθεση είτε η ερμηνεία).
Αφού ο συνθέτης δεν ανήκει στους λαϊκούς εμπειροτέχνες δημιουργούς, δεν μπορεί παρά να λογαριάζεται για λόγιος. Ετσι, με γνώμονα τις κατακτήσεις (τη θέση του πήχεως) των λογίων δημιουργών και το πώς αυτοί διαχειρίστηκαν τη λαϊκή τέχνη (βλ. Τσαρούχης, Κόντογλου, Χατζιδάκις κ.ά.) είναι μοιραίο να κριθεί σε σχέση με τις κατακτήσεις εκείνων. Και θα κριθεί όχι βέβαια από τους νεαρούς θαυμαστές που παρακολουθούν τι προβάλλουν και επιβάλλουν η διαφήμιση και τα ΜΜΕ, αλλά από εκείνους που είναι σε θέση να συγκρίνουν και, φυσικά, από το τι θα μείνει στο τέλος για την Ιστορία.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 31/10/2007
