Συνέντευξη στην εφημερίδα "Η Αυγή"
Απεχθάνεται τόσο την όποια προβολή, μαζί και τις συνεντεύξεις, ώστε δεν διστάζει ακόμα και να υποτιμήσει ανηλεώς τον εαυτό του: "Δεν έχω δικαίωμα να μιλάω, δεν έχω καμία πνευματικότητα, καλύτερα να γράφω μόνο τραγουδάκια", δηλώνει με μία σεμνότητα που υπερβαίνει την καλώς εννοούμενη μετριοφροσύνη και αγγίζει τα όρια μιας… εξοργιστικής σχεδόν αυτοταπείνωσης. Δεν του κάναμε τη χάρη όμως, επιμείναμε και μετά από προσπάθειες οκτώ (!) μηνών καταφέραμε να εξασφαλίσουμε μία ακόμα συζήτηση μαζί του. Γιατί τυχαίνει να πιστεύουμε ότι αυτός ο άνθρωπος που χαράσσει μία υποδειγματικά προσωπική -δημιουργική και όχι μόνο- πορεία στη σημερινή ελληνική μουσική σκηνή δεν δικαιούται να καταθέτει, έστω και σπάνια, τις απόψεις του. Απλά επιβάλλεται…
Συνέντευξη στον Σάκη ΜΑΝΤΖΑΝΑ
Δύο δίσκοι, το οργανικό, ηλεκτρονικό και τόσο ενδιαφέρον "Η Βροχή Από Κάτω" την άνοιξη και το πιο τυπικό γι' αυτόν -με τραγούδια δηλαδή- "Διάφανος" τώρα και ανάμεσα τους ένας πολύ επιτυχημένος κύκλος εμφανίσεων στο "Σταυρός Του Νότου". Λίγο πριν από την κυκλοφορία του δεύτερου και την ολοκλήρωση των τελευταίων και στο πέρας μίας ιδιαίτερα πολυάσχολης χρονιάς για τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, συναντήσαμε τον Θεσσαλό τραγουδοποιό που είναι διατεθειμένος να μιλήσει με πάθος για οτιδήποτε πλην του εαυτού του…
Ας πάρουμε τα εφετινά πράγματα από την αρχή, δηλαδή από το "Η Βροχή Από Κάτω"…
Όπως είχα πει και όταν κυκλοφόρησε, ο δίσκος αυτός ήταν για μένα ένα πείραμα. Ήταν η πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με αυτό το όργανο -γιατί αυτό θεωρώ και τον υπολογιστή. Μπήκα λοιπόν σε αυτή τη νέα για εμένα διαδικασία γραφής με τα samples, τις λούπες κ.λπ., μου άρεσε και σιγά-σιγά άρχισε να συγκεντρώνεται κάποιο υλικό, μου φάνηκε ενδιαφέρον και αποφάσισα να το κυκλοφορήσω. Ήταν μία ευκαιρία να έρθω σε επαφή με νέα συναισθήματα, αυτό είναι το μόνιμο ζητούμενό μου και πάντα αναζητώ καινούργιους τρόπους για να το πραγματοποιήσω. Από την άλλη, κοιτάζοντας το ο ίδιος τώρα που έχει περάσει κάποιος καιρός, θα έλεγα ότι είναι και ένα είδος προσωπικού ηχητικού ημερολογίου: Ένας άνθρωπος μόνος του, κλεισμένος σε ένα μικρό δωμάτιο, με συντροφιά μόνον έναν υπολογιστή…
Ευχάριστη και εποικοδομητική εμπειρία λοιπόν… Θα την επαναλάμβανες αν και ξάφνιασε πολλούς και όχι απαραίτητα ευχάριστα;
Φυσικά! Όπως μπορεί στο μέλλον να δοκιμάσω και άλλους τρόπους και μέσα με τα οποία δεν έχω ασχοληθεί μέχρι τώρα, με οτιδήποτε μπορεί να μου δώσει ερεθίσματα για νέα συναισθήματα. Μη ξεχνάς άλλωστε ότι η οργανική μουσική με ενδιέφερε πάντα, ήμουν από τους πρώτους που έβαζαν στους δίσκους τους και οργανικά κομμάτια, από την αρχή σχεδόν της διαδρομής μου μάλιστα, απλά αυτή τη φορά ήταν μία ολόκληρη δουλειά. Αν θέλεις, χρησιμοποιώ τα τραγούδια ως Δούρειο Ίππο για να περάσω τις μουσικές μου… Γιατί το τραγούδι πηγαίνει πολύ πιο εύκολα στον στόχο του, αν υπάρχει ένας τέτοιος. Αντίθετα η μουσική -ειδικά σε μία χώρα σαν τη δική μας και με τη δεδομένη δισκογραφική της πραγματικότητα- είναι πολύ πιο δύσκολο τόσο να βρει διόδους για να φτάσει στον ακροατή όσο και να τον αγγίξει.
Αυτό δε σημαίνει φυσικά ότι υποτιμάς τα τραγούδια, έτσι δεν είναι;
Καθόλου… Το τραγούδι έχει μία αμεσότητα που το κάνει πάρα πολύ δυνατό. Από την άλλη όμως η μουσική έχει μία ουσία που δεν την διαθέτει αυτό, καθώς δεν υπάρχουν τα λόγια για να τραβήξουν την προσοχή και έτσι απομένει το συναίσθημα, πολύ πιο ακέραιο και ελεύθερο να εκδηλωθεί.
Και το "Διάφανος";
Εδώ τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Κάποια νέα τραγούδια, ηχογραφημένα ζωντανά στο στούντιο που έχω φτιάξει στο σπίτι μου, παρέα με τους μουσικούς που παίζουμε μαζί τα τελευταία χρόνια, χωρίς βέβαια τον Μπάμπη Παπαδόπουλο.
Γιατί αυτό, αλήθεια;
Και πού είναι το περίεργο; Ο Μπάμπης ήθελε να κάνει άλλα, δικά του πράγματα. Άλλωστε κάναμε δύο δίσκους μαζί, συνεργαστήκαμε πολύ καλά, περάσαμε ωραία, αλλά κάθε τι κάποτε ολοκληρώνεται και ο καθένας συνεχίζει το δικό του δρόμο. Ετσι αυτή τη φορά η ενορχήστρωση έγινε συνολικά από όλους τους μουσικούς, σε κάθε κομμάτι δηλαδή από αυτούς που παίζουν σε αυτό. Το καλό είναι ότι αυτά τα τραγούδια τα παίζαμε πριν ζωντανά για πολύ καιρό και έτσι είχαμε τη δυνατότητα να τα γνωρίσουμε καλά και να τα δουλέψουμε τόσο και όπως έπρεπε. Γι' αυτό και δεν παρενέβηκα ιδιαίτερα, αλλά άφησα σε κάθε περίπτωση το ένστικτο των μουσικών να λειτουργήσει…
Δεν είναι όμως λίγο ριψοκίνδυνο αυτό, δεν μπορεί δηλαδή να οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα που να είναι πολύ μακριά από αυτό που είχες εσύ κατά νου;
Το αντίθετο, μου αρέσει πολύ να εκπλήσσομαι, να βλέπω να ανατρέπεται αυτό που έχω στο μυαλό μου γιατί συχνά έτσι προκύπτει κάτι συναρπαστικό! Άλλωστε μπορεί να μην ξέρω πάντα και ακριβώς τι θέλω, αλλά σίγουρα ξέρω πολύ καλά τι δεν θέλω… Και αν ακούσω κάτι που δεν μου πηγαίνει καθόλου φυσικά δεν έχω παρά να το πω.
Διέκρινα μια πολύ πιο έντονη σαρκαστική διάθεση αυτή τη φορά στους στίχους σου ή είναι η ιδέα μου;
Όχι, είναι αλήθεια… Δεν ξέρω γιατί μου βγήκε έτσι και δεν είναι φυσικά επειδή δεν υπάρχουν πράγματα που με ενοχλούν, τουναντίον, είναι πάρα πολλά και όλο και περισσότερο! Αυτή τη φορά όμως μου προέκυψε πιο πολύ χλευαστικό προς όλη αυτή την εικονική πραγματικότητα που υπάρχει γύρω μας και κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι είναι αληθινή. Από την άλλη δεν είναι η πρώτη φορά που γράφω σαρκαστικούς ή και αυτοσαρκαστικούς στίχους, έχω δώσει αρκετούς τέτοιους στον Σωκράτη Μάλαμα, στην προσωπική μου δουλειά δεν είχαν φανεί τόσο πολύ ως τώρα… Και έχω στα υπόψη ένα μελλοντικό δίσκο, δεν ξέρω αν θα είναι απαραίτητα ο επόμενος, ο οποίος θα έχει στιχουργικά πολύ έντονη κοινωνική διάσταση.
Γενικότερα τι υπάρχει στο άμεσο μέλλον;
Για το πρώτο εξάμηνο της νέας χρονιάς συναυλίες σε όλες τις μεγάλες ελληνικές πόλεις, θα πάμε σχεδόν παντού. Και κάπου εκεί μάλλον θα κλείσει ένας κύκλος… Φοβάμαι ότι θα κάνετε αρκετό καιρό να με δείτε στην Αθήνα για συναυλίες, όχι πάντως μέσα στο 2007. Αφενός αισθάνομαι κουρασμένος γιατί κάναμε αρκετές τα τελευταία χρόνια και αφετέρου θέλω να ασχοληθώ και με άλλα πράγματα, κάποιες παραγωγές ας πούμε. Έτσι αυτό θα είναι και το τέλος της συνεργασίας μου με αυτή την ομάδα μουσικών με την οποία παίζουμε τόσο καιρό, όπως και με τη Μάρθα Φριντζήλα, τουλάχιστον επί του παρόντος και σε αυτή την έκταση. Και εκείνοι πρέπει να προχωρήσουν και να κάνουν άλλα και εγώ επιζητώ νέες δημιουργικές εμπειρίες και ερεθίσματα… Για άλλους αυτό μπορεί να μην έχει τόση σημασία, αλλά για εμένα το καινούργιο, αυτό που σε ξαφνιάζει και ανοίγει νέους δρόμους, παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο.
Έχω παρατηρήσει ότι δεν μένεις πολύ καιρό με τους ίδιους τραγουδιστές…
Είναι και αυτό μία πρόκληση που σε οδηγεί στο καινούργιο… Εκτός βέβαια από τον Σωκράτη (Μάλαμα) με τον οποίο έχουμε πολύ μεγάλη δημιουργική συγγένεια. Αυτό που θέλω είναι φωνές που να νιώθουν αυτό που θέλω να πω και μακάρι να βρίσκω πάντα και τόσες ώστε κάποτε να σταματήσω να τραγουδώ ο ίδιος! Έχω απόλυτη επίγνωση των φωνητικών μου περιορισμών, πολλές φορές σκέφτομαι "μα πώς μπορούν και μ' ακούν;". Αυτή όμως ξέρεις είναι τελικά η δύναμη των ίδιων των τραγουδιών, ξεπερνούν ακόμα και τις δικές μου ατέλειες και ελλείψεις!
Και αν ερχόταν μία αληθινά πολύ καλή φωνή για να σου ζητήσει τραγούδια;
Ποιος και πώς ορίζει την "καλή φωνή"; Και ποιος σου είπε ότι δεν έχει ήδη συμβεί; Πάντα αρνήθηκα και ούτε θα το κάνω ποτέ γιατί δε θέλω να συνεισφέρω και εγώ σε αυτό το star system των τραγουδιστών που έχει επιβάλει το δισκογραφικό κατεστημένο και έχει οδηγήσει στον παραγκωνισμό των δημιουργών.
Μπορείς να δεις κάτι καλύτερο για τη συνέχεια;
Πιστεύω πολύ στους νέους, εκεί βρίσκεται το μέλλον. Οι νέοι, αυτοί που είναι στην εφηβεία και οι λίγο μεγαλύτεροι, είναι πολύ καλύτεροι από εμάς. Γιατί αν περιμένει κανείς από την επίσημη, κρατική θέση και αντιμετώπιση στα πολιτιστικά πράγματα… Η βαρβαρότητα των Ελλήνων πολιτικών είναι δεδομένη, σε όλο το πλάτος του πολιτικού φάσματος! Οι πολιτικοί της αριστεράς βέβαια ξεκινούν διαφορετικά και έχουν μιαν άλλη πνευματικότητα, αλλά είναι τέτοιο το σύστημα και οι δομές της εξουσίας -ακόμα και όταν δεν είσαι εντός της αλλά απλά συμμετέχεις στη διεκδίκησή της- ώστε σχεδόν και παρά τη θέληση σου ο λόγος σου γίνεται άνυδρος και κενός.
Αυτή είναι η γνώμη σου και για τη γενικότερη λειτουργία της πολιτικής στην Ελλάδα σήμερα;
Ούτως ή άλλως δεν με ενδιαφέρουν οι πολιτικοί που θέλουν να διαχειριστούν το παρόν σύστημα εξουσίας αλλά αυτοί που θέλουν να το αλλάξουν. Αν θέλεις μια διαφορετική κοινωνία, πρέπει να αλλάξεις και τις δομές της. Και αν αυτό φαίνεται δύσκολο και ουτοπικό δεν με πειράζει, πιστεύω στην ουτοπία, στην επιδίωξη του ανέφικτου. Προσωπικά δεν έχω ψηφίσει ποτέ στις βουλευτικές εκλογές, για πολλά χρόνια έριχνα ένα στίχο από το "Ο Πολιτευτής" του Σαββόπουλου και όταν αυτοί τέλειωσαν άρχισα να ρίχνω δικά μου στιχάκια. Στις δημοτικές εκλογές ψηφίζω γιατί για εμένα η μόνη ελπίδα βρίσκεται στις μικρές κοινωνικές ομάδες όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους, είναι αυτο-οργανωμένοι και συναποφασίζουν για το μέλλον τους. Αντίθετα, δεν έχω καμία εμπιστοσύνη στο κεντρικό μοντέλο διακυβέρνησης, βρίσκω ότι είναι από τη φύση του αυταρχικό και δεν έχει σκοπό να βοηθήσει αληθινά τους ανθρώπους και έτσι όσο πιο περιορισμένη είναι η αρμοδιότητά του τόσο καλύτερα.
Έχοντας εγκαταλείψει εδώ και αρκετό καιρό τη Λάρισα, ποιες είναι οι εντυπώσεις σου από την "επαρχία της επαρχίας" στην οποία ζεις τώρα;
Ναι, κατοικώ σε ένα μικρό ορεινό χωριό, μισή ώρα έξω από τη Λάρισα… Δύσκολος τρόπος ζωής, ομολογουμένως, αλλά, καθώς μεγάλωσα στον Τύρναβο, τον ξέρω και μου πηγαίνει. Και νομίζω ότι μου έχει κάνει καλό, ιδιαίτερα αυτή η αίσθηση του μέτρου που μόνον η φύση σου δίνει. Είμαι λιγότερο αμετροεπής από πριν…
Έχεις κάποιο ανεκπλήρωτο όνειρο;
Ναι, το να έρθει κάποτε μία ημέρα που κανένας άνθρωπος δε θα βλέπει την αξιοπρέπειά του να πληγώνεται. Αυτό νομίζω ότι περιλαμβάνει τα πάντα…
Και μόνον η τελευταία σας φράση θα ήταν αρκετή για να μας κάνει να σας "ενοχλήσουμε" ξανά στο μέλλον, ζητώντας σας να μοιραστείτε λίγες ακόμα σκέψεις σας μαζί μας, αγαπητέ και τόσο ακριβοθώρητε κύριε Παπακωνσταντίνου…